Општество
Убавиот збор: ЗА СПОКОЈОТ
Сузана Камберова | Авторот е доктор по медицина
Економија и бизнис | печатено издание | 15 февруари 2025г.
Ако ме праша некој што би сакала да имам во животот, би одговорила − спокој. А како би требало да изгледа тој спокој? Можеби како ликот на заспано животно – куче, маче. Кога спијат изгледаат толку мирно, а сепак никогаш не се сосема заспани. Секогаш се на штрек, секогаш подготвени да скокнат било за бегство било за напад. Ликот на најсовршениот спокој е само покривка врз најдлабокото неспокојство што се грижи за нашиот опстанок.
И секогаш е така. Спокојот не извира од најголемото блаженство, освен ако не сте божество, туку го прикрива најтреперливиот немир што нè следи постојано. Животот е немир, секој здив што го вдишуваме е исполнет со деликатна игра на рамнотежа меѓу спокојот и неспокојот. Живото суштество (човекот) се појавило на планетата без да знае ништо за себе, за својата околина, најмалку за тоа зошто е тука. Таквата непознатост – мистеријата на постоењето – неизбежно го исполнувала со страв, а стравот се манифестирал како немир, како постојано бдеење во потрага по сигурност. Човекот, пред да стане најголемиот грабливец, бил плен. Животните, кои имаат зачеток на душа, свесни се за ужасите на истата егзистенцијална празнина што еден ден сите ќе нè проголта. И сепак, во мигот кога спијат, можеби и сонуваат, нивното спокојство е толку длабоко што може да нè остави без здив.
Постои спокој на телото и спокој на душата, спокој на природата и спокој во универзумот. Овој последниов се објаснува преку складот – математички, геометриски, астрономски. Спокојот во природата се одржува преку постојан напор, преку измена на една нерамнотежа со друга, преку непрекинато движење. Физичкиот спокој на живите суштества е здравјето. Здравиот организам е спокоен – сите биохемиски процеси се во идеална рамнотежа, енергијата се преработува и се користи со прецизност, телото функционира како совршена лабораторија што ја трансформира енергијата во движење, топлина, живот. Кога внесот и излезот на енергијата се правилни, постои хармонија.
Но, најголемиот спокој од сите е духовниот. Тој не може да се измери, ниту да се види ниту да стане опиплив. Духовниот спокој е мисловен процес што може да ги минува границите на просторот и на времето. Но, тука стасуваме до низа интересни прашања. Може ли да постои спокој ако сте потомок на неспокојни предци? Може ли немирот да се пренесува низ генерациите како наследство? Дали некоја мисла, сокриена во потсвеста, зачната во нечија глава пред стотици години, се пренесува од поколение на поколение, обликувајќи ги нашите чувства и стремежи? Или, пак, може да ни подари мир, да ни донесе чувство на припадност? Дали дел од неспокојот кој една душа го чувствува е колективен, историски врзан за време и за настани пред нашето раѓање и сеќавања потхранети во потсвесното наше битие? Ако е така, како да го смириме? Имаме ли аманет или поточно речено должност да ги услишиме неспокоите кои сме ги добиле со гените? И дали е тоа воопшто можно?
Ако животот на поединецот се разгледува во контекст на подолга временска и историска перспектива, се чини дека ова е вистина. Обележени сме од нашата историја, колективниот спокој и неспокој се вткаени во нашата култура и традиција. Но, дали сме секогаш и свесни за тоа? Како да го најдеме и да го разбереме тоа нешто во нас што припаѓа на колективната свест, што преку симболи и митови ни испраќа пораки? Можеме ли да бидеме спокојни ако во нас одѕвонуваат немирите на нашите предци и соништата на нашите неродени деца? Ако нивните копнежи, нивните несмирени мисли талкаат низ нашата потсвест барајќи свој одговор?
Се чини дека најголема мудрост е да се постигне состојба на спокој и дека тоа им успева само на малубројни зен мајстори од далекуисточните традиции. Одговорот може да лежи во потрагата по корените на нашите неспокојства. Во соочување со внатрешните стравови и борби, лични, но и фамилијарни или оние на пошироката заедница. На пример, стравот од глад, од губиток на слобода, одекнува со генерации во гените на потомствата дури и кога самите закани одамна исчезнале од нивните секојдневија.
Спокојот не е отсуство на немир, туку негова преобразба. Тој не е неподвижност, туку рамнотежа во движењето, во животот. И можеби, на крајот на сè, спокојот што го бараме не е ништо повеќе од прифаќање на сопствениот немир. Ако го разбереме и го прифатиме, ако научиме да живееме со него, тогаш можеби ќе го почувствуваме оној вистинскиот спокој – не оној кој значи отсуство на страв и немир, туку оној кој постои токму затоа што сме ги надминале. Во тоа прифаќање се крие вистинската сила на духот, можеби и единствениот спокој што можеме да го поседуваме.