Општество

Титово Велење и Трамповиот Балкан

Економија и бизнис | печатено издание | 15 февруари 2024г.

• Сподели:

Во чест на доживотниот претседател на СФР Југославија, Јосип Броз Тито, постоела практика барем еден од градовите во републиките да се именува по него.
Така во тој период ги имаме Титов Велес, Титово Ужице, Титова Копривница, Титово Велење и секако главниот град на Црна Гора, Титоград. На овој начин се покажувале единството и почитта на народот на Југославија спрема една личност.

Точно 45 години по смртта на Јосип Броз Тито за прв пат во светот се појавува политичар зад кој стојат некои малцински или мнозински групи во сите земји на поранешна Југославија. Таа личност е секако новоизбраниот или реизбраниот претседател на Соединетите Американски Држави, Доналд Трамп, кој пред само неколку дена го започна својот втор мандат.
Со оглед на фактот дека Трамп е најнеконвенционалниот претседател во поновата американска историја, ова наше тврдење звучи малку нереално и затоа тоа ќе треба да го потврдиме со неколку одбрани примери од сите поранешни југословенски републики и нивните најблиски соседи.
Географски ќе тргнеме од Бугарија каде сè уште е најмоќна политичка фигура поранешниот премиер Бојко Борисов, а актуелниот лидер на партијата ГЕРБ веќе објави слика со Доналд Трамп и во конкретната објава рече дека поддржуваме такви политики и подобри моменти во иднина. Слични ставови, веројатно, има и сегашниот претседател на Бугарија Румен Радев кој и онака е озлогласен поради неговите бројни несогласувања со многу западни земји и секако старата американска администрација.
Македонскиот премиер Христијан Мицковски лично отиде во Вашингтон на инаугурацијата на Доналд Трамп и таму направи сè што е во негова моќ да се сретне со што повеќе високи политичари во Републиканската партија или во Кабинетот и потесното опкружување на Трамп.
Во Србија, Александар Вучиќ е стар поддржувач на староновата политичка опција во Вашингтон и тоа воопшто не го крие со години.
Со Трамп го поврзуваат и конкретни деловни интереси преку луѓе од неговото најтесно опкружување кои, во моментов, се подготвуваат да инвестираат во голем станбено деловен комплекс во центарот на Белград. Втор показател дека Србија, како и Македонија, планира целосна ориентација кон Америка на сметка на Европската Унија е и фактот дека санкциите за српската нафтена индустрија неодамна воведени од Америка беа речиси дочекани со аплауз во Белград. Ова му ја даде на Вучиќ долгоочекуваната шанса да се спаси од огромниот руски капитал во нафтениот гигант кој сега ќе се обиде да го откупи по дампинг цени. Без оглед на тоа што економската математика покажува дека тоа ќе биде загуба за Србија и за српската економија, Вучиќ и оние околу него се убедени дека пријателството што можат да го стекнат со САД на долг рок ќе ги надомести и нивните лични загуби и оние на земјата. Дали се во право или не, времето ќе покаже.
Во Романија, на неодамнешните парламентарни избори кои беа одржани и поништени, победи опцијата која беше тотален аутсајдер и која никој не ја сфати сериозно на почетокот на изборната кампања. Но, промените што се случуваат насекаде во светот и кои се крунисаа со вториот мандат на Трамп им овозможија на сите политички опции кои имаат алтернативни политики да процветаат или барем да дојдат во одлична позиција да владеат барем во следните четири години.
Слично како во Романија и во Хрватска актуелниот претседател Зоран Милановиќ (кој беше поразен на парламентарните избори пред само неколку месеци) успеа да направи тотален пресврт и буквално го декласираше противничкиот кандидат на владејачката Хрватска демократска заедница. И покрај неговите слободоумни ставови, и недипломатскиот речник, и покрај бројните напади дека Милановиќ е всушност проруски човек, тоа никој не можеше да го докаже. Но, сега му се дава голема шанса да се врати во американската мелница без да се откаже од своите доминантни и одамна познати политички ставови.
За Босна и Херцеговина и за Црна Гора не мора ни да коментираме затоа што тие две земји, поточно моќните просрпски групи во двете, се трамписти уште од времето кога Трамп не ни постоеше на политичката сцена. Така славеа по објавувањето на изборните резултати како да ја ослободиле Република Српска Краина и тоа што во овие две земји има толку многу трамписти не е чудно.
Но, секако, неочекувано е што дури и во Косово и во Албанија има сериозни структури на владини и на опозициски политичари кои се поистоветуваат со веќе познатата насока на политичкото дејствување на Доналд Трамп и на неговиот Кабинет.
За комплетирање на сликата, тука е и Словенија како земја која никогаш не се воздржуваше да ги искаже своите политички ставови, иако нејзините политички кругови на моменти мораа да позираат според ветрот како Јанез Јанша на почетокот на руската воена интервенција во Украина. Сега се чини дека и позицијата и опозицијата добиваат можност да ги изразат своите вистински ставови без да бидат притиснати од Вашингтон, но напротив − пофалени.
Нормално, секој кој долги години следи политика знае дека оваа општа благосостојба на умот нема да трае предолго бидејќи на кого и да му помогне Трамп или зад кого и да застане на Балканот, другите партии ќе останат оштетени без разлика дали тоа е во односите меѓу Косово и Србија, меѓу Босна и Хрватска, Бугарија и Македонија или некоја од овие земји меѓу себе. Но, сепак, треба да му се признае на Трамп дека барем во краток историски сегмент успеа да направи нешто што никој друг не успеал да го направи половина век, а тоа е да добие поддржувачи во апсолутно сите балкански земји.
Оттука насловот на оваа анализа апсолутно го оправдува нејзиното постоење.

ТОВАРОТ НА ВРЕМЕТО ШТО ГО ЖИВЕЕМЕ ГО СОЗДАДЕ ТРАМП
Доналд Трамп е присутен на американската јавна сцена веќе пет децении и апсолутно секогаш имал политички амбиции. Проблемот беше што никој од главните политички играчи не го сфати сериозно, а тоа важеше за широките народни маси. И одеднаш пред седум или осум години, кога неговиот бизнис веројатно беше на најниско ниво и кога тој самиот беше веќе возрасен, неговата популарност експлодира. Поточно раководството на Републиканците и самиот народ го повикуваа Трамп да го преземе раководството на земјата и на светот.
Неговите непријатели ова го поврзуваат со моралната ерозија што ни се случува, што можеби донекаде е точно, неговите поддржувачи се решени дека на светот конечно му треба решителен лидер кој ќе ги „пресече“ сите вештачки наметнати проблеми со меч, што е исто така точно, но она што е најверојатно точно е дека проблемите на секого и секаде се толку оптоварени што бараме места во кои не би биле вообичаени решенија за луѓе кои не би биле вообичаени. Не треба да заборавиме дека историски, по најголемата морална и државна криза во антиката, по развратот на царевите како Нерон и Калигула, „се родил“ средниот век кој самиот народ го барал, а од кој не можел да излезе десет мрачни века.
Во секој случај, барем во принцип, добро е Балканот конечно да има авторитет од кој не само што ќе се плашат сите туку и заедно ќе го почитуваат. Тоа е веројатно формулата со која би можеле да се решат барем некои од многуте отворени прашања.

ШТО ПО ЧЕТИРИ ГОДИНИ?
Конечно, накратко да кажеме со коцкарски термини што се случува кога ќе го играте последниот можен адут и кога сите средства се ставени на само еден единствен број. Тогаш или добиваш многу или губиш катастрофално. Така, по четири години, сигурно не нè чека ниту нова ренесанса ниту трагедија слична на мрачниот век. Трета летаргична варијанта сигурно повеќе не постои.