Page 17 - maj 2020

МЕГА ИНТЕРВЈУ

ската криза да е предизвикана од светска динамика. трговската војна меѓу сад и
пандемија и да започне истовремено во Кина ескалираше со голема веројатност за
речиси сите земји во светот. започнување на трговска војна меѓу сад
економската криза се случува по неј- и еу, а велика британија конечно ја на-
зиното одлагање во повеќе наврати при пушти еу.
што најсериозни индиции дека таа се на-
ближува беше крајот на 2018 година и по- По што се разликува оваа криза на
четокот на 2019 година. тоа е период на светската економија од сите претходни?
значително успорување на економијата на г. бишев: се разликува по три каракте-
сад и остварување на негативни стапки ристики. Прво, вообичаено е рецесиите да
на раст во германија и Франција. интер- се предизвикани од недоволна агрегатна
венциите на Централната банка на сад во потрошувачка во однос на растот на про-
правец на значително намалување на ка- изводството или целосна искористеност
матните стапки речиси до нула и ефектите на факторите на производството. иако,
од фискалната стимулација како резултат како што реков претходно, економиите
на намалувањето на даночните стапки на на високоразвиените земји беа блиску до
данокот на профит и плати во ноември целосна искористеност на факторите за
2017 година го вратија растот во сад. до- производство, оваа криза ја предизвика
полнителното зголемување на негативни- светска пандемија која влијаеше прво на
те каматни стапки од страна на европска- страната на понудата како резултат на
та централна банка (еЦб од -0,4 посто на затворањето на економиите и имплемен-
-0,5 посто) ги трансформираа негативните тацијата на мерките на социјално дистан-
стапки во позитивен економски раст во цирање, а потоа на тоа се надоврза и нама-
германија и Франција. така, 2019 година лената побарувачка поради социјалното
заврши како една од најдобрите години во дистанцирање. меѓутоа, оваа криза нема
светската економска историја. стапката да може да се реши само со стимулирање
на невработеност беше една од најниски- на агрегатната потрошувачка. второ, оваа
те во последниве педесетина години: во криза започнува истовремено во речиси
сад 3,5 посто, во еу 7,4 посто. Компании- сите земји во светот. од тој аспект, таа е
те и финансиските институции остварија речиси единствена криза која започна во
рекордна профитабилност, а берзанските исто време во толку многу земји. трето,
индекси се зголемија за 22 посто. меѓутоа, оваа криза се случува во време на исклучи-
искривувањето на кривата на принос на телно висока задолженост на економските
крајот од 2019 година во сад (долгороч- субјекти. еу не успеа да ја реши должнич-
ните каматни стапки станаа пониски од ката криза. грција остана со висок долг
краткорочните) ги затемнија одличните во однос на бдП од 180 посто и нејзе ѝ се
економски индикатори. Пораката беше – придружија италија (130 посто од бдП),
експанзијата завршува. Португалија и шпанија (со околу 115 пос-
во декадата на најдолг економски раст то) и Франција со долг од 88 посто од бдП.
се случија сериозни поместувања во свет- општо земено, светот остана во целина
ската економија. во 2018 година, Кина високозадолжен – 350 посто од бдП (вку-
стана земја со најголем бруто-домашен пен долг на приватниот и јавниот сектор).
производ (бдП) во апсолутен износ. исто-
времено, во 2019 година таа ги надмина Животот веројатно посуштински ќе
сад во производство на електрични ав- се нормализира, колку што е тоа можно,
томобили и произведуваше повеќе од це- по пронаоѓањето и примената на вакцина
локупното производство на сад и на еу за корона вирусот. што ќе се случува со
заедно. стана лидер по бројот на произ- светската економија до пронаоѓањето на
ведени роботи за домаќинствaта. речиси вакцината?
десет години по ред ја задржа улогата на
најголем трговски партнер и инвеститор г. бишев: најверојатно ќе научиме да
за земјите од африка. управуваме со ризикот што се нарекува
Процесот на деглобализација доби во ковид-19 и ќе научиме да живееме со него.

мај 2020 17