Page 6 - siva ekonomija juli avgust 2023

„СИВИОТ ДЕЛ“ НА МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА

работат во зоната на сивата економија прашање, туку и длабоко општест-
ги користат своите права и придобив- вено прашање. Затоа не смее да има
ки, добиваат сигурност што ја овоз- никаква задршка во битката против
можуваат јавните добра и услуги како сивата економија и треба да се води
полицијата, војската и патиштата, нив- беспоштедна битка за нејзино форма-
ните деца добиваат бесплатно образо- лизирање или елиминирање.
вание, нивните семејства добиваат ус- Сумирано, високото учество на си-
луги во државното здравство итн. Сето вата економија во бруто-домашниот
тоа се нешта што ги обезбедила држа- производ претставува лимитирачки
вата со користење на парите прибрани фактор за севкупниот општествено-
од оние кои ги плаќаат давачките кон економски развој, прави дисторзија на
државата. економскиот систем и го ограничува
владеењето на правото. Неприбраните
Сивата економија со себе носи ре- јавни приходи по овој основ претставу-
ална опасност од преобликување на ваат пропуштени можности на држа-
општеството во согласност со потре- вата/локалната самоуправа за изворно
бите на промоторите на сивата еко- финансирање на јавните потреби.
номија Притоа високото учество на сивата
Во еден момент, кога доволно многу економија главно предизвикува три
ќе окрупнат економските субјекти што групи на економски последици:
работат во зоната на сивата економија, (1) помало буџетско трошење поради
тогаш тие се обидуваат да го внесат неостварени приходи;
кешот заработен од сивата економија (2) задолжување на државата во
во официјалните текови на системот, земјата и/или во странство и/или
односно да ги „исперат“ парите. Ако ус- (3) зголемување на даночниот товар
пеат, тогаш поради стекнатата финан- (сегашен и/или иден) за регистрирани-
сиска сила од претходно, тие ќе почнат те и совесните даночни обврзници.
да доминираат и во формалниот сектор Миксот од сите три групи на еко-
на економијата. Но, со себе ја носат ма- номски последици од сивата еконо-
трицата на непочитување на законите мија е комплексен и неповолен и не
бидејќи така успеале во животот и во претставува вистинска компензација
„бизнисот“. Како последица може да за единствениот правилен начин на
се очекува ваквите економски субјекти решавање на проблемот − системска
своето влијание во општеството да го миграција на учесниците од сивата во
насочат кон обликување на општество- формалната економија.
то во согласност со својот терк, својата Кога ќе се земат предвид последи-
ментална матрица, а тоа значи трајно ците од постоењето на сивата еконо-
селективно отсуство на владеење на мија се наметнува заклучокот дека бор-
правото, отстранување на конкурен- бата против сивата економија треба
цијата на пазарот, „бетонирање“ на постојано да се води и да се подигнува
стекнатите придобивки и „заробување“ нивото на системска, нормативна, ад-
на општеството. Тоа е крајната точка министративна и оперативна нетоле-
на патот на сивата економија. Затоа си- ранција кон учесниците и појавите на
вата економија не е само економско сива економија кои нанесуваат двојна

6 јули/август 2023