Page 3 - siva ekonomija juli avgust 2023

Големина | Импликации | Решенија

1 ВОВЕД

1.1. Дефиниција на сивата економија целосно својата економска активност,
Формалната економија, односно не издава фискални сметки, ги при-
формалнo регистрираниот бизнис се крива своите приходи и избегнува да
води во согласност со законските и го плати делумно или целосно соодвет-
подзаконските прописи што го уреду- ниот данок. Вториот пример е кога ра-
ваат општествено-економскиот сис- ботодавачот вработил некого, но не го
тем. Тоа е економија која вработува пријавил вработениот до надлежните
и пријавува работници, им исплатува државни институции, на вработениот
плати за извршената работа, врши фи- му дава плата или дел од плата во кеш
нансиски трансакции преку платежни на рака и за вработениот не плаќа пер-
сметки на финансиски институции, сонален данок и не уплаќа социјални
плаќа даноци по различни предвиде- придонеси. Извор за финансирање на
ни основи − за исплатениот доход и непријавеното вработување и исплата-
остварената добивка, на извршениот та на плата во готово без плаќање на
промет, на имотот што го поседува…, данок и на социјални придонеси е го-
плаќа социјални придонеси на испла- товината примена без издавање на фи-
тените плати и плаќа други јавни да- скална сметка и без нејзино евиденти-
вачки пропишани од државни и ло- рање како остварен приход (вршење на
кални авторитети. Официјалниот или нерегистрирана дејност).
белиот дел од економијата се однесува За разлика од субјектите од фор-
општествено одговорно кон граѓаните малната економија, субјектите од си-
и системот, внимавајќи на последи- вата економија не учествуваат во фи-
ците од користењето на сите видови нансирањето на заедничките потреби,
ресурси... Формалната економија е до- односно тие не се извор на јавни при-
минантен извор на буџетски приходи ходи, но од друга страна ги користат
на централната државна власт, вонб- јавните добра (инфраструктура) и услу-
уџетските фондови и локалната само- ги без ограничување.
управа. Оправдувањето на сивата економија
Од друга страна, неформалната, со наводни аргументи за ублажување
односно сивата економија е појава кај на социјалните разлики е погрешно.
која одредена економска активност не Имено, државата води организирана
е регистрирана од страна на соодвет- социјална политика преку механизмот
ните системи на државата. Обично се на редистрибуција, прибира јавни да-
посочуваат два примери на таква си- вачки и им делигира право на своите
туација. Едниот е кога некој економ- институции да ги распоредуваат во
ски субјект ја прикрива делумно или корист на економски слабите един-

јули/август 2023 3