Општество
Слемот е светски книжевен жанр кој отвора современи теми, Елена Пренџова
12.10.2025
Елена Пренџова по звање е професор по англиски јазик и книжевност, со магистратура, преведувач, препејувач, но и вљубеник и поборник на слемот како нов жанр во современото доба и во начинот на размислувањето.
Пренџова е учесник на првата работилници за слем што во земјава ја одржа Мајкл Џеј од Германија. Со неа беше и прилепскиот актер Игор Трпчески кој во Прилеп го направи првиот слем, и, традиционално веќе 15 години слемот се одржува токму во Прилеп.
-Македонија пред неколку години се вмрежи во светските слем-текови кога се обедини европската со светската сцена. Театарската работилница е главен организатор на националниот слем. И секој кој ќе победи на национално ниво е претставник на Македонија на европското слем првенство, појаснува Пренџова.
Таа околу празникот 11 Октомври е во Прилеп на тридневните слем-работилници. Пишува слем и е насочена и кон поезијата.
На прашањето што е поетски слем, Пренџова вели дека тоа е многу интересна хибридна форма која има двонасочно, интерактивно дејство.
-Јас лично не се согласувам со насловот – поетски слем. Зашто, не постои слем што не е поетски. Сметам треба да користиме израз „слем“, како одреден правец на изведување, како одреден книжевен жанр. Слемот е перформативна уметност. Не подразбира да напишеш само текст, туку својот текст да знаеш како да го интерпретираш. Секако дека има одредени рамки во кои треба да влезе таа интерпретација. На пример, пеењето, рецитирањето, само по себе, не подразбираат слем. Слемот подразбира и пеење, и некоја динамика на интерпретација. Слемот не подразбира само да се излезе и да се рецитира, туку треба да има и реакција од публиката (изведувачот бара од неа помош, ако треба и да скандира). Затоа е хибриден жанр, објаснува Пренџова.
Има слемови во „фри стајл“. Поточно, изведувачот има нешто да ѝ соопшти на публиката.Такви слемови сѐ уште нема во земјава.
- Слемот тежнее да се оттргне од таа академска средина. Да појаснеме. Во странство постојат академски катедри каде слемот се изучува научно. Кај нас нема, но слободно, некои професори го споменуваат слемот како правец, жанр. Слемот, по дефиниција, е демократски. Но е и ангажиран. Многу слемови се социјално ангажирани. Има движења, филозофии, идеологии кои го користат слемот како начин за промоција на своите идеали. На пример, феминизмот. Изведувачките на слемот даваат свое видување на правата на жените, како дел од човековите права, вели Пренџова, доближувајќи ги основите на слемот и жанрот кој се шири во светот.
Кога се поставува прашањето - каде сме ние во тие рамки, Пренџова со ентузијазам вели дека имаме многу освестени слем - поддржувачи кои пишуваат за теми кои ги засегаат во денешното живеење.
- Имаме доста учесници „слемовци“ кои се освестени за случувањата и ги отвораат темите. На пример, Марија Грубо, која неколкупати победи на националниот слем и беше на европскиот, пишува типично профеминистички, ангажиран слем, отвора теми кои ги засегаат жените во овие социо-политички состојби. Во тој дух пишува и Валерија Дамчевска од Битола. И јас ги допирам тие теми. Тие цврсто стојат на своите гледишта и тоа ме радува. А ги поддржува и публиката која е машко-женска. И нема негодување на мажите. Тоа е општа реалност за сите, одговара Елена Пренџова, слем - поддржувачка и учесничка.
Поетскиот слем во Прилеп се одржува три дена. Од 9 до 12 октомври. Слемот почна во прилепската градска библиотека „Борка Талески“, а завршува со литургија, а потоа и со поетско читање денеска во манастирот Трескавец.
Извор/фото МИА