Финансии / Банкарство
Групацијата ЕИБ ќе ги забрза и поедностави зелените инвестиции, зголемувајќи ги европската конкурентност, енергетската безбедност и технолошкото лидерство
02.10.2025г
Групацијата на Европската инвестициска банка (ЕИБ) продолжува со втората фаза од својот пионерски Патоказ на климатската банка, останувајќи на курсот како главен финансиер на зелената индустриска револуција, енергетската безбедност и заедничкиот просперитет. Градејќи врз огромниот успех на патоказот од неговиот почеток во 2020 година, втората фаза ги утврдува приоритетите на Групацијата ЕИБ до крајот на оваа деценија, истовремено радикално поедноставувајќи ги неговите процедури за забрзување на зелените инвестиции. Управниот одбор на ЕИБ ја усвои втората фаза од патоказот, заедно со Ориентацијата кон енергетскиот сектор, консолидирајќи ја позицијата на Групацијата како Климатска банка.
Втората фаза е изградена врз три главни лостови:
- Посилен фокус на конкурентноста, безбедноста и пониските цени на енергијата за компаниите и семејствата, преку донесување прифатлива и локално произведена чиста енергија за бизнисите и домаќинствата, поттикнување иновативни решенија и зајакнување на технолошкото лидерство на Европа.
- Удвојување на финансирањето за адаптација на 30 милијарди евра помеѓу 2026 и 2030 година: Одлуката на Управниот одбор оваа недела во Кипар – земјата со најголем недостиг на вода во Европа – ја истакнува важноста на адаптацијата за колективната безбедност и просперитетот, а истовремено ги нагласува и нејзините јасни економски приноси.
- Радикално поедноставување: елиминирање на позлатувањето со потпирање на самооценување и постојни правила и извештаи, референтни вредности, регулаторни стандарди и правила на договорните страни, како и продолжена употреба на ефикасни зелени проверки.
“Градејќи врз големиот успех на нашиот Патоказ на Климатската банка, ја удвојуваме зелената транзиција, бидејќи тоа е вистинското нешто што треба да се направи за нашата иднина, а исто така и паметното нешто што треба да се направи за нашите економии“, рече претседателката на Групацијата ЕИБ Надија Калвињо. „Со енергетската револуција што е во полн ек, ние остануваме на курсот за денешната конкурентност, за денешната безбедност, за утрешната планета“.
Конкурентност, безбедност и пониски цени на енергијата
Од почетокот на Патоказот на Климатската банка во 2020 година, Групацијата ЕИБ поддржа над 560 милијарди евра зелени инвестиции – околу 90 % во рамките на Европската Унија (ЕУ) – и е на добар пат да ја исполни својата главна цел за поддршка на најмалку 1 трилион евра зелени инвестиции оваа деценија. Со втората фаза од патоказот, Групацијата ЕИБ ја потврдува својата посветеност да издвои над половина од своето годишно финансирање за активности во подрачјето на климата и одржливоста на животната средина.
Гледајќи напред, Групацијата ЕИБ ќе ги засили напорите за зајакнување на конкурентноста на Европа преку поддршка на чиста технологија, зајакнување на синџирите на снабдување, помагање на бизнисите да ги намалат трошоците за енергија и подобрување на енергетската безбедност, со специјализирани производи како што е приспособено финансирање за договори за купување енергија. Групацијата ЕИБ планираше рекордни 11 милијарди евра ново финансирање за енергетски мрежи само оваа година, откако веќе мобилизираше 40 % од вкупните инвестиции на Европа во овој сектор во 2024 година, со амбиции годинава да ја зголеми бројката уште повеќе.
Нова иницијатива од 17 милијарди евра ќе им помогне на 350.000 европски мали и средни претпријатија (МСП) да инвестираат во заштеда на енергија, додека контрагаранциите за производителите на електрична енергија од ветер и електрични мрежи ќе обезбедат одржливо снабдување. Програмата TechEU, најголемата иницијатива за финансирање на иновации во Европа, има за цел да мобилизира 250 милијарди евра до 2027 година, со поддршка за иноватори на чиста технологија меѓу нејзините клучни приоритети.
За да се обезбеди фер зелена транзиција, ЕИБ, исто така, ги поддржува домаќинствата со пониски приходи преку прифатливи кредити за реновирање и лизинг на средства како што се возила и топлински пумпи за чиста технологија, во партнерство со локалните банки. Нов пакет за инвестиции и советување во климатските промени и родовата перспектива ќе ја зголеми испораката на решенија за нискојаглеродни емисии и климатска адаптација за жени, девојчиња и разновидни групи на население низ целиот свет.
Удвојување на финансирањето за адаптација на 30 милијарди евра
Инвестирањето во адаптација е и суштинско и економски разумно: екстремните временски настани во Европа само ова лето предизвикаа најмалку 43 милијарди евра краткорочни економски загуби, додека секое евро потрошено за превенција и адаптација се проценува дека ќе заштеди помеѓу пет и седум евра во идни штети и трошоци за реконструкција.
Групацијата ЕИБ ќе го удвои финансирањето за климатска адаптација на 30 милијарди евра за периодот 2026 – 2030 година, во споредба со претходните пет години. Оваа зголемена поддршка ќе се фокусира на земјоделството, управувањето со водниот циклус, компаниите, градовите, регионите и ранливите заедници, во тесна соработка со Европската комисија и националните, регионалните и партнерите од приватниот сектор. За да им помогне на клиентите да започнат проекти, Групацијата ЕИБ значително ќе ја зголеми техничката помош, вклучително и за најранливите популации во светот, како што се малите островски држави во развој, најмалку развиените земји, заедниците со ниски приходи, домородните народи, жените, мигрантите, младите и постарите лица.
Радикално поедноставување
Групацијата ЕИБ ги поедноставува своите процеси за да го забрза пристапот до зелено финансирање и да ги намали административните оптоварувања, особено за малите и средни претпријатија. Со користење на стандардите на ЕУ за известување, како што е Директивата за известување за корпоративна одржливост (CSRD) и проширување на употребата на дигитални алатки како што е Зелената проверка, Групацијата ЕИБ го забрзува и поедноставува пристапот до финансирање и ја намалува бирократијата за своите клиенти.
Овој пристап ја зајакнува поддршката на Групацијата ЕИБ за иницијативите на ЕУ, како што се Компас за конкурентност и Пакетот за поедноставување Омнибус. Во рамките на втората фаза од патоказот, Групацијата ЕИБ ги поедноставува своите барања за компаниите, особено оние кои пристапуваат до нејзините производи преку партнерски банки и ги усогласува барањата за известување со стандардите на ЕУ за одржливост, како што е CSRD, за дополнително намалување на обврските за известување на клиентите. Групацијата ЕИБ ја финализира стратешката ориентација за своите операции надвор од Европската Унија, дизајнирана да ги зајакне заемно добитните партнерствата за да ја поттикне глобалната зелена транзиција и да создаде можности за европските зелени пионери.
Вклучување на засегнатите страни
Во согласност со својата посветеност на отвореност и транспарентност, Групацијата ЕИБ ги покани надворешните засегнати страни да придонесат за развојот на втората фаза од нејзиниот Патоказ за климатска банка и нејзината Ориентација кон енергетскиот сектор. Состанокот во јули 2025 година привлече над 160 регистрации, што демонстрираше силен ангажман од граѓанското општество, институционалните партнери и пошироката јавност. Следниот состанок беше организиран во септември 2025 година. Засегнатите страни беа охрабрени и да достават писмени повратни информации, кои се собрани во посебен извештај.