Бизнис

Циркуларна економија – Модел за минимизирање на отпадот и искористување на ресурсите за одржлив раст на економијата

Економија и бизнис | печатено издание | 01 март 2024г.

• Сподели:

Серија активности во Комората за поддршка на зелените процеси за компаниите

Македонија сè уште нема стратегија за циркуларна економија. Има закони кои ја третираат животната средина, посебни текови на отпад, има стратегија за енергетика во која се дефинираат одредени преструктурирања кон зелена енергија, но следејќи ги европските регулативи, зелената агенда и обврските кои се креираат за бизнисот од аспект на почитување на зелената агена, Комората препозна дека треба да го следи процесот на циркуларна економија и за таа цел активно се вклучува во третирање на ова исклучително важно прашање за компаниите од сите аспекти (законска регулатива, следење стандарди, можност за инвестирање во иновативни решенија, креирање соодветни образовни програми и сл.). 

Процесот на декарбонизација што подразбира третирање на климатската акција, следење на зелената енергија и одржлив транспорт веќе има серија активности на полето на воспоставување на „Прекуграничен механизам за прилагодување на јаглеродни емисии“ (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM), чија основна цел е спречување на протекување на јаглеродните емисии (carbon leakage). Во нашава држава имплементацијата на оваа регулатива на ЕУ е веќе започната од јануари 2024 година и во првата фаза се воведуваат потребните методи и начини за мерење на јаглеродниот отпечаток кај металуршките и енергетските компании. Официјалниот старт на наплата на давачката е од 2026 година.
За таа цел, во Комората се одржа информативен настан на тема „Механизамот на ЕУ за јаглеродно гранично прилагодување: Концепт, имплементација и предизвици“ преку кој компаниите подетално се информираа за механизмот за јаглеродно гранично прилагодување (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM), за имплементација во секторот железо и челик, и тоа за: барањата и постапките поврзани со имплементацијата на механизмот во нивниот сектор и што треба да направат за да ги исполнат и непречено да ја продолжат својата деловна соработка со европските партнери.
Индустријата за железо и челик како многу засегната гранка има значително учество во македонскиот извоз во ЕУ и вклучува многу домашни компании кои, во моментов, се соочуваат со предизвикот да го разберат начинот на функционирање на механизмот и да го усогласат своето работење со новите правила за настап на европскиот пазар.

Ја официјализиравме и соработка на Академијата и бизнисот за зголемена конкурентност преку воведување на концепт на зелена и на циркуларна економија преку проектот „Циркуларна и зелена економија базирана на соработка наука − бизнис“ во рамките на Програмата на Министерството за економија за колаборативни проекти во делот на имплементација на паметната специјализација, дигитална и зелена трансформација на индустријата. На проектот аплицираше Универзитетот „Гоце Делчев“ од Штип, а Комората е партнер во проектот.
За оваа заедничка активност, претседателот на Стопанската комора Бранко Азески вели дека работиме активно на обединување и на ставање во функција на сите чинители во државава, особено на поинтензивно поврзување со науката со цел да испорачаме конкретна поддршка за нашите компании во нивните напори за воведување на нови технологии, иновации и зелена транзиција како основа за поголема конкурентност на европскиот пазар.
Преку овој проект ќе им овозможиме на нашите компании да ги користат лабораториите и истражувачката инфраструктура на Универзитетот во делот на циркуларна и на зелена економија и да користат научна и стручна експертиза во делот на исполнување на меѓународните стандарди за заштита на животната средина и за зелената трансформација.

Во рамките на актуелната месечна тема во Комората присуствуваше проф. д-р Наташа Петровиќ од Факултетот за организациски науки на Универзитетот во Белград, која преку сеопфатно презентирање на моделот на циркуларна економија посочи дека концептот на линеарна економија сè повеќе се напушта и се применува концептот на кружна или на циркуларна економија, нов систем на дефинирање на економијата за кој ниту теоријата нема многу голема подлога. Токму затоа и нејзината порака во обраќањето беше дека е нужно да се направи спој на бизнисот со науката и заеднички да се трасира патот на циркуларната економија каде што Стопанската комора како куќа на бизнисот има значајно место.
Проф. д-р Наташа Петровиќ е редовен професор, раководител и основач на Центарот за еколошки менаџмент и одржлив развој. На Катедрата за менаџмент на технологии, иновации, одржлив развој е повеќе од 27 години, студирајќи и предавајќи од почетокот на нејзината универзитетска кариера, но и серија други активности на полето на науката во земјата и во светот.

На иницијатива на компаниите членки, во Комората се организираше и панел-дискусија со цел преку учество на релевантните надлежни институции (Министерството за животна средина, Државниот инспекторат за животна средина, Царинската управа, Бирото за јавни набавки) да се добијат подетални и конкретни информации за примената на Законот за проширена одговорност на производителот за управување со посебни текови на отпад и Законот за управување со дополнителни текови на отпад, што се однесува во делот на маслата. На настанот на кој присуствуваа над 100-тина компании од различни дејности засегнати од примената на овој закон се иницираа прашања за: начин на пријавување на количините на масла; пресметување на еколошката такса во вкупната цена на производот; сите законски обврски на производителите, потребата за постоење на акциза за маслата во услови кога се воведува нова еколошка давачка и многу други точки поврзани со законските обврски за кои компаниите во изминатиов период иницираа серија активности.