Анализи
Анализа на девизните курсеви и нивна споредба со еврото
31.10.2023г.
Девизните курсеви се однесуваат на вредноста на една валута во однос на друга валута и одредуваат колку вреди една валута кога се претвора во друга валута. Девизните курсеви се клучни за меѓународната трговија, инвестициите и патувањето, бидејќи тие влијаат на цената на стоките и услугите меѓу земјите.
Девизните курсеви може да се изразат на два начина:
Директен: Вредноста на домашната валута се изразува во странска валута. На пример, ако 1 американски долар (USD) вреди 0,85 евра (ЕУР), директната понуда за девизниот курс би била USD/EUR = 0,85.
Индиректен: Вредноста на странската валута е изразена во однос на домашната валута. Користејќи го истиот пример, ако 1 евро (ЕУР) вреди 1,18 американски долари (УСД), индиректната понуда за девизниот курс би била EUR/USD = 1,18.
Предмет на денешната анализа ќе биде развојот на девизните курсеви низ ЕУ, како и флуктуациите на девизниот курс помеѓу еврото и неколку валути на земји кои не се членки на ЕУ, особено американскиот долар, британската фунта стерлинг, и швајцарскиот франк (сите се важни резервни валути кои вообичаено се користат за деноминација).
На првата слика е прикажано движењето на девизните курсеви во изминатата декада во однос на еврото.

Фокусирајќи се на девизните курсеви на земјите-членки кои не се во еврозоната, меѓу 2012 и 2022 година еврото најсилно поскапе во однос на унгарската форинта (35,3 %), шведската круна (22,1 %), полската злота (12,0 %) и романската леа (10,6 %). Останатите земји-членки кои не се членки на еврозоната доживеаја помали промени во нивните девизни курсеви: еврото имаше вкупна депрецијација од 2,3% во однос на чешката круна и депрецијација од 0,1% во однос на данската круна. Девизниот курс меѓу еврото и бугарскиот лев беше непроменет во текот на разгледуваниот период бидејќи левот беше врзан за еврото од неговото лансирање во 1999 година. Во овој период забележано е мало движење на курсот меѓу еврото и македонскиот денар со вкупна апрецијација на еврото од 0,1%. Македонскиот денар е врзан (во опсег од +/- 1 %) во однос на еврото од 2002 година.
Долната слика го прикажува развојот на еврото во однос на (британската) фунта стерлинг (GBP), швајцарскиот франк (CHF) и американскиот долар (USD). 
Севкупно, еврото поскапе за 5,2% во однос на фунтата стерлинг во периодот 2012-2022 година. Оваа промена се одрази на падовите на вредноста на еврото во 2014, 2015, 2019, 2021 и 2022 година, кои збирно имаа помало влијание од зголемувањето на вредноста на еврото во другите години. Постоеше особено нестабилен период во 2015 и 2016 година, со голема депрецијација на еврото во однос на фунтата стерлинг во 2015 година (пад од 10,0%), проследено со голема апрецијација во 2016 година (до 12,9%). Еврото поевтини за 16,6 % во однос на швајцарскиот франк во периодот од 2012 до 2022 година. И покрај скромните апрецијации на вредноста на еврото во 2016, 2017, 2018 и 2021 година, понатамошните депрецијации во 2019, 2020 и 2022 година, придонесоа за неговата вкупна амортизација во периодот. Еврото поевтини за 18,0 % во однос на американскиот долар помеѓу 2012 и 2022 година. Курсот меѓу еврото и доларот следеше скоро сличен развој како оној меѓу еврото и швајцарскиот франк. Првично еврото благо поскапуваше во 2013 година, а девизниот курс беше речиси непроменет во 2014 година. Во 2015 година имаше остра депрецијација на вредноста на еврото во однос на американскиот долар (намалување за 16,5%). Потоа, развојот беше повторно неправилен, при што еврото поскапуваше во 2017, 2018, 2020 и 2021 година, но поевтини во 2019 година и особено во 2022 година (пад од 11,0%).
Девизните курсеви не се фиксни и постојано флуктуираат поради различни фактори. Пред се, тука се каматните стапки. Имено, повисоките каматни стапки во една земја имаат тенденција да привлечат странски инвестиции, зголемувајќи ја побарувачката за домашната валута и зголемувајќи ја нејзината вредност. Од друга страна, високата стапка на инфлација може да ја намали куповната моќ на валутата, што доведува до депрецијација на нејзината вредност во однос на другите валути. Понатаму, слините економски перформанси и стабилната политичката стабилност на државите во голема мера влијаат врз девизните курсеви и често доведуваат до зголемување на вредноста на валутата на една земја, бидејќи привлекуваат инвестиции и ја зголемуваат побарувачката за таа валута. На крај, она што никако не можеме да го предвидиме, а е силен фактор при одредувањето на девизните курсеви се пазарните шпекулации. Трговците и инвеститорите кои се занимаваат со шпекулации со валути, исто така, можат да влијаат на девизните курсеви врз основа на нивните очекувања за идните економски услови.
(Е&Б)