Анализи
Како пулсира светот? – Анализа на тековни економски индикатори
13.10.2023г.
Со оглед на тоа што бројките во економијата се менуваат од минута во минута, треба да нагласиме дека потоците генерирани за потребите на оваа анализа се од датум 01.07.2023 година, a преку синтетика на главните економски параметри ќе се обидеме да го доближиме глобалниот економски крвоток до сите читатели на Економија и Бизнис. Првата анализа ќе биде насочена само кон трите најголеми според БДП.
* Извор: Trading Economics
1. Главниот збор кога станува збор за креирање на обем на бруто домашниот производ секако го имаат САД. 25463 милијарди долари изнесува БДП на САД со тоа што таквиот резултат претставува годишен пораст од 1.8%, додека споредбените податоци за кварталот покажуваат пораст од 2%. Ако се анализира 10 годишниот пораст на БДП на САД ќе забележиме дека истиот пораснал за 8620 милијарди долари.
Споредбено на тоа, БДП на Кина имал годишен пораст од 4,5%, а интересно е тоа што за период од 10 години има сличен апсолутен пораст како САД. Имано, БДП на Кина во последните декада се зголемил за 8393 милијарди долари, што е само 227 милијарди долари помалку од порастот на САД.
Третиот голем играч на светската сцена e Еврозоната, односно групацијта од земји членки кои го имаат усвоено еврото како примарна валута. За разлика од предходните две, тука евидентирани се циклични движења. За период од 10 години БДП на Еврозоната има најмал пораст од само 845 милијарди долари.
Иако годишниот пораст (март 2023) изнесува 1%, сепак кварталните движења покажуваат минимален пад од 0.1%
2. Доста интересни за анализа се каматните стапки кои се детерминирани од страна на централните банки, иако многу посложена е структурата во Еврозоната. Тука се забележува дека во последната година САД ја зголемија референтната каматна стапка од 2,5% на 5.25%, што претставува повеќе од дуплирање или пораст од 2.75п.п. Ваквите движења беа наменети кон пригушување на инфлаторните елементи и притоа таквиот чекор даде правилни резултати. Стапката на инфлација се намали од 9.1% на подносливи 4%. Во истиот период Кина беше вистински парадокс, со оглед на тоа што нивото на инфлација достигна максимални 2.8%. Согласно на тоа кинеската централна банка изврши надолно ревидирање на каматната стапка, па така од ниво 3.8% ја намали на 3,55%. Со тоа нивото на инфлација се приближи до нула, односно во март 2023 евидентирана е стапка на инфлација од само 0,2%. Еврозоната пак имаше навистина големи главоболки по однос на прашањето околу нивото на инфлација. Таму пикот беше достигнат во октомври 2022 година со двоцифрено ниво на инфлација од 10.6%. Одговорот на монетарните власти беше зголемување на референтната каматна стапка до ниво од 4%, што ако се земе во предвид фактот дека пред само 12 месеци истата беше 0%, таквиот скок изнесува 400% зголемување.
3. Од аспект на нивото на невработеност може да се констатираат следните трендови:
- САД има стапка на невработеност од 3.7%, што анализирано низ последните 5 години претставува некој просек, а во исто време и минимум. Единствениот пораст на овој параметар е за време на ковид кризата кога нивото на невработеност се искачи над 15%, меѓутоа ситуацијата почна да се нормализира во 2022 година.
- За разлика од нив Кина има историски повиско ниво на невработеност кое се движи меѓу 5-6%, но за разлика од САД, кои “колабираа” за време на ковид кризата, во Кина нивото на невработеност се зголеми за само 1п.п.
- Еврозоната во континуитет работи на намалување на стапката на невработеност, со тоа што сеуште е далеку зад нејзините конкуренти со тековно ниво од 6.5%. Од аспект на кризниот период во 2020 година скокот беше скоро идентичен како кај Кина, од само 1%. Кога ќе се стави во корелација стапката на невработеност со бројот на жители помеѓу Еврозоната и САД излегува дека има скоро дупло повеќе невработени во Еврозоната.
4. Во однос на контролата за задолжување, како најодговорна е Кина која нивото на задолженост во однос на БДП го сведе на 76.9%. Во последните 10 години овој показател е во нагорна линија и во последните 10 години истиот е зголемен за 40п.п. Еврозоната исто така успева да го одржи нивото на задолженост под нивото на БДП, со тоа што трендот таму е сосема поразличен. Имено, во периодот од 2013 до 2019 бележеше намалување на стапката на задолженост до ниво од 84%, сепак ковид кризата предизвика амплитуда која се искачи на 97.2% за само 1 година. Таквиот пик беше иницијална каписла за повторно надолно придвижување, кое на крајот на 2022 година беше на ниво од 91,5%. Битката со задолженост за САД изгледа како завршена приказна, со оглед на тоа што изминатава декада не се памети ниво под 100%, со тоа што во 2022 година се доближи до 130% од БДП.
(E&Б)