Анализи
АНАЛИЗА: Јужноамеричко валутно танго
24.07.2023г.
Двете најголеми економии во Јужна Америка, Бразил и Аргентина, објавија дека започнуваат подготвителна работа за заедничка валута, потег што на крајот би можел да го создаде вториот по големина валутен блок во светот. Почетниот фокус ќе биде на тоа како новата валута, која Бразил предлага да се нарекува „сур“ (југ), би можела да ја поттикне регионалната трговија и да ја намали зависноста од американскиот долар. Валутната унија која би ја покривала цела Латинска Америка би претставувала околу 5 отсто од глобалниот БДП, додека најголемата светска валутна унија, еврото, опфаќа околу 14 отсто.
Двете држави сметаат дека преку монетарните и девизните механизми ќе се најдат инструменти кои ќе ја намалат зависноста од доларот. Иако можеби од идеја до реализација ќе поминат неколку години или децении, сепак добро е да се анализира тековната состојбата на двете држави преку движењето на каматните стапки.
Се чини дека Аргентина ги поминува најкризните моменти, а со тоа економските показатели и трендови имаат тенденција на рушење на економијата. Иако се чинеше дека во 2020 година трендот на камaтните стапки ќе продолжи да се намалува, сепак пандемијата си го направи своето и повторно ги “подигна” каматните стапки на неподносливо ниво. Така, каматната стапка на централната банка својот пик го имаше во 2018 година, кога достигна ниво од скоро 60%, додека со последните расположливи податоци од 2021 година, изнесувала 38%. Поголеми циклични движења се забележани кај пазарната каматна стапка која по падот во 2020 година на 22.5%, се искачи до 47% кон крајот на 2022 година. Ваквиот скок претставува пораст за 58п.п, додека ако се анализира растот кај пазарните каматни стапки во странска валута, таму порастот е над 1.400%. Ако се прави сооднос помеѓу каматите за депозити и кредити, аргентинската економија е вистински парадокс. Имено, до 2021 година одржан е трендот каматните стапки на депозитите да бидат пониски од тие на кредитите. Најистакната разлика имало во 2019 година, кога и самите каматни стапки го достигнуваат својот врв, а гапот помеѓу нив изнесувал скоро 20%. Но тој тренд целосно се нарушил минатата година, кога каматите на депозитите ги надминале каматите на кредитите за 0.02%.
За разлика од Аргентина, ситуацијата во Бразил може да се окарактеризира како “понормална”. Евидентно е и тука спроведување на рестриктивна монетарна политика со нагорни движења кај каматната стапка на централната банка, а со тоа предизвикувајќи зголемени нивоа на дисконтната каматна стапка до ниво од над 20%, во 2022 година. Позначително, скоро тројно зголемување забележано е кај депозитните каматни стапки, кои минатата година биле 12%, додека сеуште екстремно високи каматни стапки се одржуваат кај кредитите. Имено, во последните 6 години најниската каматна стапка изнесувала 29%, додека најнеповолна година за корисниците на кредити била 2017 година, кога каматните стапки се одржувале на ниво од околу 45%.
Трговијата меѓу Бразил и Аргентина е во континуиран раст, достигнувајќи над 27 милијарди долари во минатата година, што е за речиси 21 отсто повеќе во однос на 2021 година, а двете нации се движечката сила зад регионалниот трговски блок Меркосур, кој ги вклучува Парагвај и Уругвај. Привлечноста на новата заедничка валута е најочигледна за Аргентина, каде што годишната инфлација се приближува до 100% бидејќи централната банка печати пари за финансирање на трошоците, но сепак, во Бразил има загриженост за идејата да се приклучи најголемата економија во Латинска Америка со онаа на нејзиниот постојано нестабилен сосед. Останува да видиме што ќе се случува на економски план, меѓутоа мора да истакнеме дека ваквите движења во целост ја менуваат перцепцијата за креирање на монетарната и макроекономската политика.