Анализи
Монетарно изненадување
Како да се реагира при рестриктивна монетарна политика?
19.05.2023г.
Иако за многумина реакцијата на централната банка преку водење на рестриктивна монетарна политика беше очекуван потег, а за неколкумина можеби и задоцнет, сепак за голем дел од поединците беше и сеуште е еден вид на изненадување. Таквото изненадување го дочекаа целосно неспремни и истото се афектираше преку најразлични форми.
Монетарното изненадување се однесува на неочекувана промена во монетарната политика на една земја, како што е ненадејно зголемување или намалување на каматните стапки или промени во понудата на пари. Монетарните изненадувања можат да имаат значително влијание врз финансиските пазари, бидејќи можат да влијаат на очекувањата на инвеститорите за идните економски услови и насоката на каматните стапки. На пример, ако централната банка неочекувано ги зголеми каматните стапки, тоа може да доведе до намалување на задолжувањето и инвестициите, што може да предизвика намалување на економската активност. Од друга страна, изненадувачкото намалување на каматните стапки може да доведе до зголемено задолжување и инвестиции, што може да го стимулира економскиот раст.
Теоријата на рационални очекувања сугерира дека поединците прават предвидувања за идните економски услови врз основа на сите достапни информации, вклучително и минатите искуства и тековните најави за политиките. Ова значи дека, теоретски, луѓето не треба да бидат изненадени од промените во монетарната политика, бидејќи тие веќе би ги предвиделе врз основа на нивното разбирање за економското опкружување. Во пракса, сепак, поединците можеби немаат совршени информации или можеби не го разбираат целосно економското опкружување, што доведува до неочекувани реакции на промените во монетарната политика. Теоријата на рационални очекувања сугерира дека, со текот на времето, поединците ќе ги приспособат своите очекувања и ќе станат попрецизни во предвидувањето на економските услови. Затоа, еден начин на кој рационалните очекувања можат да помогнат да се реши монетарното изненадување е со намалување на веројатноста за неочекувани реакции на промените во монетарната политика. Ако поединците имаат точни очекувања за идните економски услови, помала е веројатноста да бидат фатени од неочекувани најави за политика, намалувајќи ја нестабилноста на финансиските пазари и економијата.
Рестриктивната монетарна политика може да се смета за монетарно изненадување доколку е неочекувана од учесниците на пазарот, а тоа е онаа политика во која централната банка презема активности за да ја намали понудата на пари или да ги зголеми каматните стапки со цел да ја контролира инфлацијата или да ја залади економијата која се прегрева.
Ако пазарот очекува лабава монетарна политика или политика која има за цел да го стимулира економскиот раст преку зголемување на понудата на пари или намалување на каматните стапки, ненадејната промена на рестриктивната монетарна политика може да ги фати инвеститорите и учесниците на пазарот неспремни, што ќе доведе до нестабилност во финансиските пазари. Кога централната банка спроведува рестриктивна монетарна политика како изненадување, тоа може да создаде несигурност на пазарот и да доведе до неочекувани промени во цените на средствата, каматните стапки и девизните курсеви. Во некои случаи, ненадејното спроведување на рестриктивната монетарна политика може да предизвика економска контракција или рецесија, особено ако бизнисите и инвеститорите се задолжиле со очекувања за ниски каматни стапки и лесен пристап до кредити.
Поединците може да реагираат на рестриктивната монетарна политика на различни начини, во зависност од нивните економски околности, финансиската состојба и очекувањата за иднината. Еден од основните начини на кои поединците можат да реагираат за време на рестриктивната монетарна политика е со намалување на нивното трошење и задолжување. Кога каматните стапки се високи или кредитите се помалку достапни, има помала веројатност поединците да земаат кредити за големи набавки како купување на дом или автомобил. Тие, исто така, може да бидат повнимателни во врска со користењето кредитни картички или други форми на долг за финансирање на нивните секојдневни трошоци. Поединците, исто така, може да ги приспособат своите стратегии за штедење и инвестиции за време на рестриктивна монетарна политика. Кога каматните стапки се високи, може да биде попривлечно да се заштедат пари на каматоносните сметки(депозити) или да се инвестира во хартии од вредност со фиксен приход како обврзници. Од друга страна, поединците може да имаат помала веројатност да инвестираат во акции или други високоризични средства кога економијата забавува или има зголемена неизвесност. Дополнително, поединците можат да ги приспособат своите очекувања за иднината врз основа на рестриктивна монетарна политика. Ако веруваат дека политиката ќе биде ефикасна за намалување на инфлацијата или за стабилизирање на економијата, можеби ќе бидат пооптимисти за нивните долгорочни перспективи. Меѓутоа, ако веруваат дека политиката ќе доведе до продолжен економски пад или рецесија, тие може да бидат повнимателни во врска со нивните одлуки за трошење, задолжување и инвестиции.
Како и да е, голем удел во теправилното антиципирање на идните економски движења има финансиската писменост на населението, правилното известување на медиумите и континуираното советување од финансиските советници.
(Е&Б)