Економија
СТАТИСТИКА | Зголемен институционален капацитет преку меѓународна соработка – формула за успешен развој на една институција
Економија и бизнис | печатено издание | 15 декември 2025г.
Во денешниот динамичен свет, способноста на институциите да се адаптираат, да иновираат и да соработуваат стана клучна алатка за успех. Никаде ова не е поочигледно отколку во областа на официјалната статистика каде што сигурните податоци ја формираат основата за политики засновани врз информации и врз одржлив развој. Зајакнувањето на институционалниот капацитет и поттикнувањето на меѓународната соработка одат рака под рака со градењето модерен и отпорен статистички систем. Кога статистичките организации инвестираат во своите вработени, во инфраструктура и во методологии, тие стануваат подобро опремени за да ги задоволат новите барања за податоци и да се усогласат со меѓународните стандарди. Во исто време, соработката со европските и со глобалните партнери отвора врати за споделена експертиза, за иновативни практики и за заемно учење. Заедно овие два елемента создаваат моќна формула за успех – формула што ги трансформира предизвиците во можности и поттикнува континуирано подобрување на производството и на комуникацијата на официјалната статистика.
Државниот завод за статистика (Статистика ) е активен на меѓународната сцена уште од 90-тите години на минатиот век. Оттогаш па наваму, Статистика е редовно вклучена во меѓународни проекти и во иницијативи. Во моментов, во Статистика се активни 3 големи европски проекти.
Тековната Повеќекорисничка програма за статистичка соработка ИПА 2022 е дизајнирана да гo приближи националниoт статистички систем до Европскиот статистички систем. За Статистика, учеството во оваа програма значи континуиран напредок во подобрувањето на квалитетот, на споредливоста и на веродостојноста на статистичките податоци. Проектот се фокусира на области како што се владини финансии, деловни регистри, меѓународна трговија со услуги, статистика на работната сила и нови извори на податоци од административните регистри.
Подеднакво важно е што проектот ја зајакнува професионалната независност на Заводот и ја поддржува употребата на современи методи на производство, отворајќи го патот за поефикасен и за интегриран национален статистички систем усогласен со стандардите на ЕУ.
Преку твининг-проектот, имплементиран во партнерство со италијанскиот Статистички институт, Статистика го зајакнува својот капацитет за производство на сеопфатни и на сигурни податоци во областите на статистиката за животна средина и на здравствените статистики – двете се сè поцентрални за политиките што директно влијаат врз животот и врз благосостојбата на граѓаните.
Одржаната конференција на 18 септември 2025 година претставуваше важен момент од имплементација та на твининг-проектот. Конференцијата ја отворија Н. Е. Паоло Палминтери, амбасадор на Република Италија, г. Штефен Худолин, раководител на Секторот за соработка при Делегацијата на ЕУ и г. Дејан Станков, директор на Државниот завод за статистика. Нивните обраќања ги истакнаа значењето на твининг-соработката и континуираната поддршка од Европската Унија во процесот на модернизација на националната статистика. Настанот ги потврди важноста на меѓународната соработка и размената на унапредени методологии како предуслов за изградба на силен, ефикасен и транспарентен статистички систем, подготвен да ги поддржи националните приоритети и процесот на пристапување кон Европската Унија.
Соработката со Статистика Шведска, поддржана од Шведската агенција за меѓународна развојна соработка (СИДА), долго време е едно од најсилните партнерства на Статистика. Тековниот проект опфаќа неколку клучни области: подобрување на внатрешното управување и на комуникацијата, зајакнување на методолошката поддршка, надградба на ИКТ-системите и на безбедноста на информациите и унапредување на употребата на административни податоци и на регистри.
Нов визуелен идентитет – нова ера на доверба и на препознатливост
Во современиот дигитален свет, институциите што нудат статистички податоци треба да бидат не само точни и кредибилни туку и визуелно препознатливи и кориснички ориентирани. Во рамките на соработката со Статистика Шведска беше развиена целосно нова веб-страница со нов url: www.stat.mk. Новата веб-страница е дел од напорите на Статистика да обезбеди поголема транспарентност и разбирливост на статистичките податоци. Редизајнираната веб-страница е кориснички ориентирана, модернизирана и прилагодена за сите типови уреди, сè со цел да ги задоволи потребите на корисниците и да го олесни процесот на користење на статистичките информации.
Користењето на новиот визуелен идентитет придонесува кон тоа јавноста да ги препознае официјалните статистички податоци како релевантни, веродостојни и професионално обработени. Тоа, пак, ја зајакнува довербата – нешто што е суштинско за секоја статистичка институција која настојува да игра важна улога при донесувањето политики и следењето на развојните трендови.
Овие достигнувања не се само технички и естетски подобрувања – тие се јасна порака дека Статистика ја прифаќа модерната ера на податоци со целосна посветеност на транспарентноста, на пристапноста и на ориентираноста кон услугите.
Отворен нов центар за обука – голем чекор напред за статистичка извонредност
На 9 април 2025 година, Статистика отвори сосема нов центар за обука, што означува голема пресвртница во институционалниот развој. Отворањето, поддржано од Статистика Шведска и под покровителство на СИДА, сигнализира посветеност кон професионален раст, модерна култура на податоци и на стандарди на европско ниво во официјалната статистика.
Центарот за обука е дизајниран како модерен простор – место каде што вработените во Статистика, академските истражувачи, медиумските професионалци и другите корисници на статистички податоци може да се соберат за да учат, да разменуваат идеи и да ги продлабочат своите методолошки знаења. Тој нуди наменска средина за обука, работилници и заеднички активности, овозможувајќи посилна статистичка заедница, и внатре и надвор од Заводот.
Отворањето на Центарот е конкретна манифестација на формулата „градење капацитети + соработка“ во акција.
Осумдесет години прецизност и доверба во официјалната статистика
На 1 јуни 2025 година, Државниот завод за статистика одбележа голем јубилеј: 80-годишнината од своето постоење. По тој повод беше организирана Свечена академија на која присуствуваа бројни гости од висок профил: високи претставници од Владата предводени од претседателот на Владата, д-р Христијан Мицкоски, понатаму министерот за финансии, гувернерот на Народната банка, претставници на ЕУ и на ОН, директори и делегации од национални статистички заводи низ Европа (Словенија, Бугарија, Чешка, Унгарија, Полска, Црна Гора, Албанија, Косово, Босна и Херцеговина), како и членови на академската заедница и други соработници.
Како што забележа директорот, д-р Дејан Станков, „Во текот на изминативе осум децении, официјалната статистика не беше само алатка на државната администрација – таа стана сведоштво за нашата историја, за економскиот раст, за демографските промени, за социјалните трендови и за секој обид за изградба на подобро утре. Од рачно собрани податоци до модерни дигитални платформи, од статистички годишници во хартиена форма до отворени бази на податоци достапни за сите граѓани – патот што го помина официјалната статистика е навистина импресивен.“
Премиерот Христијан Мицкоски истакна дека официјалната статистика прави повеќе од тоа да брои – таа води. „Официјалната статистика е клучна за развојот на државава и на демократските процеси. Таа не нуди само бројки туку е и компас што ни помага да ја разбереме реалноста и да донесеме правилни одлуки за иднината.“
Учество на меѓународни научни форуми
На 20 октомври 2025 година, по повод Светскиот ден на статистиката, директорот на Државниот завод за статистика, д-р Дејан Станков, учествуваше на мошне важна меѓународна научна конференција насловена како „Статистиката и науката – партнери за подобра иднина“, организирана од Унгарскиот завод за статистика. Директорот Станков учествуваше во првата панел-дискусија нагласувајќи ја важноста на соработката меѓу националните статистички заводи и академската заедница. Конференцијата се осврна на тоа како се пресретнуваат статистиката и науката – и како таа врска е сè поважна во свет воден од податоци. За Статистика, учеството на овој настан ја потврдува неговата стратегиска насока: инвестирање во капацитетите, поттикнување на меѓународната соработка и справување со предизвиците со кои се соочува официјалната статистика.
Сето она што погоре го прикажавме создава убедлива слика за институција во движење. Од големи проекти финансирани од ЕУ и долгогодишна соработка со Статистика Шведска, до отворање модерен центар за обука, целосна дигитална трансформација преку нова веб-страница, прослава на 80 години статистичка извонредност и учество на меѓународни научни форуми – Државниот завод за статистика јасно трасира пат за континуиран раст и за трансформација.