Page 22 - siva ekonomija juli avgust 2023

„СИВИОТ ДЕЛ“ НА МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА

нерегистрирана дејност уредува санк- гистрирање на готовината...).
ции против лицата кои вршат нереги-
стрирана дејност. На терен, примена- 4.2. Мерки во борбата против сивата
та на овој закон е нефункционална. економија
Имено, не е познато во јавноста дека Зачудувачка е индиферентноста
органите надлежни за постапување кога се работи за борбата против си-
по овој закон имаат изрекувано по- вата економија. Политичката инди-
значителен број глоби поради вр- ферентност и пасивноста во поглед
шење на нерегистрирана дејност. на ползувањето на повеќекратните
Ваквото (не)постапување е своевидна користи од намалувањето на сивата
поддршка на сивата економија. економија кај јавноста формираат
Освен овој закон, правна подлога перцепција дека корупцијата е една
во борбата против сивата економија од главните причини за високата
е уредена во Законот за даночната стапка на неформална економија кај
постапка, Законот за даноците на нас. Освен корупцијата како причина
имот (за локалните даночни давачки) за ваквата системска индиферент-
и другите процесни и материјални ност, на ова влијае и несовесниот ме-
закони кои уредуваат казнени одред- наџмент, некомпетентноста, недос-
би за вршењето на нерегистрирана татокот на ресурси итн. Стопанската
дејност. Потребно е доуредување на комора има обврска постојано да ги
нормативната рамка и зголемување потсетува политичарите дека систе-
на глобите поради вршење на нереги- мот го креираат токму тие и од нив
стрирана дејност, но уште поважна е зависи во која насока ќе се движи др-
примената на актуелните прописи и жавата.
санкционирања на појавата на терен. Се чини дека токму финансиски-
Многу од субјектите во сивата еко- те средства собрани преку сивата
номија, освен што не го пријавуваат економија и без плаќање на јавни
прометот и ја задржуваат готовина- давачки се извор на големите лични
та за себе, тие дополнително се ко- богатства на лица кои, веројатно, не
рисници на разни социјални програ- би можеле да го докажат потеклото
ми (добиваат средства од Агенцијата на имотот (луксузни куќи, скапи ав-
за вработување, финансиска помош томобили, станови и куќи во стран-
од центри за социјална заштита...) и ство, наменски отворени компании
трансфери од државата која, пак, не за брзо збогатување, големи износи
успева да ги елиминира од катего- на готовина, депозити по странски
ријата на поддржувани граѓани со ог- банки, внесување и изнесување гото-
лед на тоа што финансиска поддрш- вина над законски пропишаните ли-
ка не им е потребна − имаат доволно мити...). Принципот на неказнивост
финансиски средства од сивата еко- и на „невидливост“, иако законските
номија. решенија во Законот за данокот на
Вршењето на нерегистрирана деј- личен доход (член 78) даваат можност
ност во себе ги содржи и другите за зафаќање на непријавениот доход
форми на сива економија (даночна (потоа претворен во имот) со стапка
евазија, непријавено работење, нере- од 70 %, го охрабрува незаконитото

22 јули/август 2023