Бизнис
ХРВАТСКА СЕ СООЧУВА СО ИНФЛАЦИЈА НА ОДЛИЧНИ УЧЕНИЦИ, намалување на студенти и зголемен број на (не)наставен кадар
10.11.2025
Наспроти рекордните инвестиции во образованието, Хрватска постигнува сè полоши резултати, предупредува Хрватското здружение на работодавачи (HUP) во новото издание на „Фокус на неделата“. Додека бројот на ученици во основните и средните училишта продолжува да опаѓа, бројот на наставници и ненаставен кадар се зголемува. Во споредба со учебната 2019/2020 година, има три проценти помалку ученици, 1,6 проценти повеќе наставници и дури 7,4 проценти повеќе ненаставен кадар.
Според податоците на OECD, Хрватска моментално издвојува 5,3 проценти од БДП за образование, повеќе од просекот на Европската Унија, но меѓународните резултати не го следат нивото на инвестиции. Тестот ПИСА за 2022 година покажува дека хрватските ученици постигнуваат 463 поени по математика, што е резултат под просекот, а дури 23 проценти од учениците не го достигнуваат основното ниво на читачка писменост. Само шест проценти од учениците совладале напредни математички вештини, иако Хрватска троши околу 75.000 долари по ученик.
Во високото образование, трендовите се уште понеповолни. По летниот уписен период во 2025 година, повеќе од една третина од местата за запишување на факултет или 15.259 од нив, останаа празни, додека бројот на наставници и ненаставен кадар продолжи да расте. Во последните десет години, бројот на средношколци кои се запишуваат на факултети се намали за повеќе од девет илјади, што укажува на длабоки демографски и мотивациски проблеми, но и на несовпаѓање на програмите за високо образование со пазарот на трудот.
Посебен проблем е структурата на инвестициите: најголемиот дел од буџетот оди за плати на вработените, чиј удел е 29,6 проценти, кој е повисок од просекот на земјите од ЕУ и Централна и Источна Европа. Платите на наставниците веќе достигнаа нивоа кои се многу пати повисоки отколку во голем број споредливи земји-членки на ЕУ. Покрај ова, квалитетот на наставата и образовните резултати не одат во чекор со растот на трошоците.
Хрватското здружение на работодавачи предупредува дека растот на платите без мерливи критериуми и систем за наградување базиран на перформанси не носи напредок.
„Систем на наградување на наставниците врз основа на резултати е неопходен за зголемување на мотивацијата и квалитетот на наставата, особено во STEM и дефицитарните области“, се наведува во анализата.
Сепак, Хрватска продолжува да доживува „инфлација на одлични ученици“ поради притисок од родителите и пристрасни проценки, што ја искривува реалната слика за знаењето и го отежнува насочувањето на учениците кон соодветни образовни патеки, објави Пословни дневник.
Фото Економија и бизнис