Економија
Анализа: Специјални права на влечење – SDR
11.07.2023г.
Веб страната на ММФ изобилува со достапни податоци кои ретко се прикажуваат во националните анализи, од аспект на меѓународната позиција на државата. Токму користејќи ја таа алатка ќе се обидеме да направиме една споредбена анализа помеѓу Македонија и неколку земји од регионот, а притоа како репер ќе бидат искористени спрецијалните права на влечење.
SDR (Специјални права на влечење) е меѓународна резервна актива создадена од Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) за дополнување на постоечките официјални резерви на неговите земји-членки. SDR се доделуваат на земјите-членки на ММФ пропорционално на нивните претплати за квоти, што ја одразува нивната релативна економска големина и важност во глобалната економија. Тие може да се користат од земјите-членки на ММФ за подмирување на меѓународни трансакции или за дополнување на нивните девизни резерви. Тие исто така може да се разменуваат меѓу земјите-членки на ММФ за слободно употребливи валути.
Од друга страна, SDR allocations се однесуваат на процесот со кој Меѓународниот монетарен фонд дистрибуира специјални права на влечење (SDR) на своите земји-членки. SDR се меѓународна резервна актива што може да ја користат земјите-членки за да ги надополнат своите девизни резерви, да подмират меѓународни трансакции и да ја поддржат глобалната економска стабилност. SDR allocations се засноваат на квотата на секоја земја-членка, што ја одразува нејзината релативна економска големина и важност во глобалната економија. Износот на распределбата се одредува со формула која го зема предвид БДП на секоја земја, отвореноста за меѓународна трговија и други економски показатели. ММФ има овластување да врши распределба во секое време доколку утврди дека има потреба од дополнување на резервните средства на земјите-членки. Како одговор на пандемијата СОВИД-19, ММФ одобри историска распределба на СПВ од 650 милијарди долари во август 2021 година, која беше дистрибуирана до сите земји-членки на ММФ пропорционално на нивните квоти. Оваа распределба беше наменета да им помогне на земјите-членки да се справат со економското влијание на пандемијата и да го поддржат глобалното економско закрепнување.
SDR allocations се сметаат за важна алатка за промовирање на меѓународната економска соработка и стабилност. Преку обезбедување на земјите-членки со дополнителен извор на резервни средства, распределбата на SDR може да помогне да се ублажи влијанието на економските шокови и да се промовира глобалната финансиска стабилност.
Согласно последните достапни податоци, заклучно со 02/2023 година позициите на државите се следни:
- Во тековната година Босна и Херцеговина е земјата со најниско ниво на SDR holdings, со ниво од 594,927. Веднаш позади неа е Македонија со ниво од 673,428. Убедливо највисоко ниво на SDR holdingsима Бугарија со 1,484,489,130.
- Историски најниска позиција имала Македонија од само 656,37, во 2019 година.
- Бугарија е единствената држава која во континуитет, во изминатите 5 години, бележи пораст на SDR holdings, додека кај сите останати држави забележителни се циклични движења.
- Генерално земено четирите држави, освен Македонија во периодот од 2019-2021 година, имале пониски позиции во споредба со периодот после тоа. Од другата страна Македонија во 2019 и 2020 година го достигнала пикот.
- Најголемиот скок, споредбено месец февруари во период од 5 години, го имала Бугарија која во 2022 година имала нето пораст на од 869,712,169 SDR holdings.
- Од аспект на SDR allocations, Бугарија моментално има највисоко ниво од 1,469,938,875, додека следи Босна и Херцеговина со 415,068,496, додека кај Македонија се алоцирани 200,088,116.
Притоа, треба да се напомене дека не постои специфичен минимален или максимален износ на SDR holdings што една земја треба да ги одржува. Износот на SDR може многу да варира во зависност од фактори како што се економската големина на земјата и нејзиното ниво на меѓународна трговија и инвестиции. Меѓутоа, ММФ, на секоја земја и доделува квота, што е финансиска обврска и што ја одредува нејзината моќ за пристап до ресурсите на ММФ, вклучително и SDR. Општо земено, земјите со повисоки квоти ќе имаат поголеми SDR holdings, бидејќи имаат преземено поголеми финансиски обврски кон ММФ. Сепак, на реалниот износ на SDR holdings може да влијаат и низа други фактори, како што се употребата на SDR од страна на земјата во меѓународните трансакции, нејзините девизни резерви и севкупните економски перформанси.
Важно е да се напомене дека споредувањето на SDR меѓу земјите не секогаш може да обезбеди целосна слика за економската ситуација или финансиската стабилност на земјата. Други фактори, како што се нивото на надворешниот долг на земјата, фискалните политики и целокупниот економски раст, исто така може да играат значајна улога во одредувањето на целокупното финансиско здравје на земјата.
(Е&Б)