Page 42 - maj 2020

Е
В
О
РУБРИКА
Л
досегашната светсКа невработеност од оКоЛу 6 до 6,5 отсто
моЖе сЛободно да се ПридвиЖи Кон 9 до 10 отсто и да се
ЗаЦврсти на тоа ниво За ПодоЛго. Заедно со неа моЖе да се
сЛуЧи да Порасне и нивото на сиромаштиЈата, а ПросеЧното
ниво на Животниот стандард да оПадне

та, а некои ќе бидат големите губитници. супститути. глобализацијата, секако, ќе е
во првите секако е здравството. тоа до- голем губитник на подолг рок.
сега учествуваше со околу 5–8 отсто од Четврто, пандемијата донесе одре-
бдП во земјите со среден и со околу 9–11 дени минорни нивоа на растечка хума-
отсто кај земјите со висок доход (во еу, нитарна помош во светот, но и растечки
на пример, со 10 отсто). сад од секогаш економски „војни“, особено меѓу моќни-
биле исклучок со над 16 отсто учество на те економии. натпреварот во рамките на
здравството во бдП заради нивниот опш- „тријадата“ сад – еу – Кина и суштинско-
тествено неефикасен здравствен систем то намалување на улогата на Јапонија во
и за да го одржи здравјето на населени- светската економија ќе зајакнат, а сора-
ето на потребното ниво за најголемата и ботката ќе се намали. тоа може да донесе
една од најразвиените економии во све- трговски, но и финансиски, технолошки
тот мора да потроши многу повеќе пари и други затегнати натпревари меѓу нив,
од ефектите што ги добива. имено, здрав- што е неизбежно, но не е во корист на
ството, како и веројатно науката ќе бидат светската економија.
големите добитници, а некои дејности Петто, постпандемиската светска еко-
што неколку децении брзо се развиваа, номија на среден рок може да се соочи со
како на пример туризмот, културата или задржување на релативно висока стапка
глобалниот транспорт ќе бидат големите на невработеност над т.н. природна стап-
губитници. Конечно, структурата на еко- ка и да се појави феноменот на хисте-
номијата во светот ќе се промени. резис, односно во услови на економска
трето, меѓународната економска со- експанзија невработеноста да опстојува
работка е голем губитник. Либерализа- на претходното повисоко ниво. досегаш-
цијата на трговијата на стоки и услуги, ната светска невработеност од околу 6 до
од една, и на производните фактори, осо- 6,5 отсто може слободно да се придвижи
бено на капиталот и технологијата, како кон 9 до 10 отсто и да се зацврсти на тоа
и на трудот, од друга страна, донесоа ниво за подолго. Заедно со неа може да се
растечка глобализација. меѓународната случи да порасне и нивото на сиромаш-
трговија со стоки и услуги веќе седум де- тијата, а просечното ниво на животниот
цении расте со годишна динамика која е стандард да опадне.
речиси двојна од онаа на растот на свет- Конечно, можно е да се предизвикаат
скиот бдП, а растот на сди е побрз од и сосема нови сфаќања и навики за про-
стапките на раст на националните стапки мена на класичната работа кон работа
на инвестирањето, што укажува на зго- од дома, парк, природа, па дури и одмор,
лемена мобилност на капиталот и екс- особено на услужниот сектор, што одам-
панзија на глобализацијата. тоа доведе и на надмина 50 отсто во формирањето
до растечка регулација и конвергенција на бдП и вработеноста, а кај земјите од
на одредени системи на глобално ниво. оеЦд и над 75 отсто, додека пак едини-
оваа тенденција се чини дека завршува ците за производство на материјални до-
на неодредено време. меѓународната тр- бра да завршат со сосема нови организа-
говија ќе стагнира или споро ќе расте и ќе циски и технолошки решенија во врска со
се компензира со зголемен национален пристапот, хигиената, заштитата од рабо-
протекционизам (кој за волја на висти- та и начин на комуникации во процесот
ната започна и пред пандемијата), што на производство.
ќе доведе до прекинување на одредени сè на сè, може да се случат многу не-
вериги на снабдување и пласман во про- очекувани и непредвидливи промени, но
изводните процеси и барање на алтерна- дека сè ќе остане по старо е невозможно.
тивни, домашни или микрорегионални впрочем тоа не е ни добро.

42 мај 2020