Page 16 - siva ekonomija juli avgust 2023

„СИВИОТ ДЕЛ“ НА МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА

но ослободување од данок на доход. та на плата:
Неплатените јавни давачки ја заси- – Прилив (100 монетарни единици):
луваат ликвидноста на субјектите во 100 %
сивата економија, ги прават поконку- – Приход (побарување минус ДДВ):
рентни во однос на субјектите во фор- 100 – 15,25 (ДДВ) = 84,75 %
малната економија, ја заобиколуваат – Придонеси (расход): 84,75 х 28 % =
државната бирократија штедејќи вре- 23,73 %
ме, ресурси и пари. – ДлД (расход): (84,75 – 23,73) х 4,2 %
Mаксимална даночна евазија е = 61,02 х 4,2% = 2,6 %
можна единствено ако е спроведена – Вкупно давачки кои не се прибра-
со готовинско плаќање, без издавање ни (ДДВ и давачки на плата): 15,25 +
на фискална сметка. 23,73 + 2,6 = 41,6 % ПлУС (годишен да-
Патот на готовината е неномини- нок):
ран и без можност за контрола од – Данок на добивка од 10 % (100 –
страна на надлежните институции. 41,6) х 10 %, износ од 5,8
Повторуваме, готовината е робустен – Данок на личен доход ако диви-
генератор на корупцијата и на сивата дендата се исплати на физичко лице:
економија. Парите во оптек надвор од 5,3
банкарскиот систем се потенцијален ВКУПНО: Давачки кои не се при-
извор на дисторзија на економскиот брани од 100 единици наплатени во
систем. готово затоа што прометот не е реги-
стриран преку издавање на фискална
3.2. Мерење на конкурентските пред- сметка: 15,25 (ДДВ) + 23,73 (социјални
ности што ги носи сивата економија придонеси) + 2,6 (ДЛД на плата) + 5,8
од аспект на даночната евазија − при- (данок на добивка) + 5,3 (данок на
каз дивиденда) = 52,7 %. Од наплатени-
те пари, сопственикот на формални-
Претпоставка: от бизнис, за нив да ги претвори во
Правен субјект, регистриран ДДВ лична готовина на законит начин, ќе
обврзник, прави промет со општа мора да ги плати сите јавни давачки и
ДДВ стапка од 18 %. да ја преполови сумата што ја примил
што пропушта државата, а што до- на почетокот. Вакво преполовување
бива „сивиот субјект“ кој нерегистри- не му се случува на субјект од нефор-
рано врши дејност? малниот сектор. Имено, парите што
За примени 100 монетарни едини- ги заработува веднаш завршуваат во
ци не се платени: неговиот џеб и продолжуваат да кру-
– ДДВ (18 %), износ од 15,25. жат низ сивите патеки на економија-
Ако претпоставиме дека субјектот та. Како корисници на јавни услуги
кој ја евидентира продажбата пре- (јавно здравство, јавно образование,
ку фискална сметка овој приход би безбедност, инфраструктура...), меѓу
го употребил за исплата на плата, би овие лица нема разлика.
ги платил јавните давачки дадени во Регистиран субјект кој работи во
продолжение. формалната економија, на 100 едини-
Приход кој се употребува за испла- ци остварен промет би платил вкупни

16 јули/август 2023