Вести
Монте Карло заблуда
05.01.2023г.
За да можеме да ја објасниме заблудата од Монте Карло и какво е нејзиното влијание врз бизнисот, мора да се вратиме назад во 1913 година и да ја анализираме случката од една рулет маса во казино. Имено, во последните 10 вртења на рулетот топчето застанувало на црна боја. Луѓето во казиното почнале да мислат дека време е топчето да застане на црвена боја и почнале масовно да се обложуваат против црната боја. Меѓутоа, трендот продолжил и во наредните неколку рунди, топчето да застанува на црна боја. Со секој нареден круг обложувачите сметале дека се се поблиску до реализација на нивниот влог, но црната серија траела цели 26 вртења. Казиното не памтело вечер кога направило поголем профит. Монте Карло заблудата е всушност огромнатa верба дека серија од предходни настани ќе има влијание врз некој иден настан. Психолошкиот елемент позади Монте Карло заблудата може да се најде во нејзината когнитивна пристрасност, што значи дека тоа е систематски модел на отстапување од рационалноста, што се јавува поради начинот на кој функционира когнитивниот систем на луѓето. Во суштина, луѓето често претпоставуваат дека низите резултати ќе се изедначат на краток рок за да бидат репрезентативни во однос на тоа како треба да изгледа идеална и фер случајна серија. Во случај на фер фрлање паричка, на пример, заблудата може да ги натера луѓето да претпостават дека ако паричката што паднала на “глава” двапати по ред, тогаш таа сега ќе слета на “петка”за да се изедначи низата и да се одржи еднаква сооднос на глави и петки.
Да претпоставиме дека инвеститорите веруваат дека со оглед на тоа што акциите носат постојани позитивни приноси, наскоро ќе има негативна промена на приносите бидејќи не може да има долгорочен профит. Како резултат на тоа, инвеститорите потоа одлучуваат да ги ликвидираат своите акции за да го максимизираат својот принос пред да се случи очекуваниот пад на приносите. Сепак, постои можност тие да избрзаат да ги продадат своите акции. Тоа е затоа што, наместо акциите да имаат ниски приноси како што лажно мислеле, приносите дополнително да продолжат да растат. Ова значи дека инвеститорите кои одлучуваат да ги продадат своите акции поради лажното верување за намалување на приносите дефинитивно ќе ги пропуштат идните профити. Ваквиот феномен се опишува како општа склоност да се продаваат победниците прерано и да се држат губитниците предолго. Не секогаш минатата ценовна траекторија сама по себе ја одредува нејзината идна траекторија.
Од друга страна, претставник за продажба може да направи пет неуспешни повици по ред, па можеби очекува дека шестиот повик ќе помине добро затоа што „се очекува“ добар повик. Таквото размислување е опасно затоа што без да се процени/анализира зошто повиците поминале лошо и без да се промени однесувањето, нема причина да се верува дека наредниот повик треба да оди подобро.
Монте Карло заблудата може да доведе до неоптимално одлучување. Дел од донесувањето информирана одлука околу иден настан е разгледување на причинско-последичната врска што ја има со минатите настани. Со други зборови, ги поврзуваме настаните што се случиле во минатото со настани што ќе се случат во иднина. Тие се гледаат како причини или индикации за тоа како ќе се разоткрие иднината. Ова е добра практика кога двата настани се навистина причински поврзани. На пример, кога ќе забележиме олујни облаци на небото, разумно е да претпоставиме дека ќе врне, а потоа да одлучиме да понесеме чадор со себе. Минатото искуство налага дека облаците се добар показател за дожд бидејќи тие се причинско-последични поврзани. Но, ова може да биде проблематично кога два настани не се причински поврзани, но мислиме дека се. Тоа е затоа што нашите одлуки околу иден настан ги базираме на лажни информации.
На крајот, се поставува прашањето како може да ја избегнеме оваа заблуда и истата да нема влијание во деловните одлуки? Истражувањата покажуваат дека едноставното да се биде свесен за заблудата, со цел да се избегне, често не е доволно само по себе, што сугерира дека потребни се дополнителни техники за нејзино сузбивање. Една таква техника е да се нагласи независноста на различните настани за кои станува збор, со истакнување на нивната неспособност да влијаат еден на друг. Друг пример е забавување на процесот на расудување или оптимизирање на средината за донесување одлуки со отстранување на одвлекувањата кои им отежнуваат на луѓето да размислуваат јасно.
(Е&Б)