Page 114 - maj 2020

ОПШТЕСТВО

тија, кражби, социјални немири кои ќе страшни речиси колку и самата болест.
прераснат во политички? во колапс на оние кои ќе ја преживеат остануваат
целиот систем, граден од стотици ге- целосно или делумно парализирани. По-
нерации? За него тоа е приоритет. ова малку среќните, со респираторната фор-
ниво на развој не е стекнато преку ноќ, ма на полио, не можат да дишат. вирусот
мисли. тоа се генерациски придобивки. ги напаѓа нервите на мускулите од град-
дали колективното здравје е доволна ниот кош, па се користат машини за ди-
причина сето тоа да пропадне? Загуба шење, „челични бели дробови“, слични
наспроти добивка, кој е скорот? а што на денешните респиратори. тие чинеле
вели статистиката? таа предвидува само колку една просечна куќа и не можел се-
2 до 3 % смртност од болеста. главно по- кој да си ги дозволи.
возрасното, непродуктивно население. децата најчесто умираат во првите 24
но, дали се луѓето бројка? статистички часа. очајот на родителите е немерлив,
податок? Колку од болните ќе бидат ра- стравот надвор од контрола, а нацијата
ботоспособни? во паника.
вакви примери и прашања можеме доктор Џонас салк и тимот истражу-
да нижеме во недоглед. вачи во 1955 година успеваат да постиг-
велат, човековата меморија е крат- нат значаен напредок во изработката на
котрајна. Како инаку луѓето би биле во вакцина. „ова е момент без преседан во
состојба да продолжат понатаму по ис- историјата“ – ќе објави Њузвик.
клучително трауматични животни иску- што му претходи на овој настан?
ства, на пример војни? само со заборав. Полиото е болест присутна уште од
некои тврдат дека и мајката ги потисну- антиката. Причинителот е вирус кој пре-
ва сеќавањата на породилните болки за дизвикува паралитички полиомиелитис.
да може повторно да раѓа. така ли е сѐ во организмот влегува преку устата. из-
во животот? вор се фекалиите, а се пренесува со не-
многупати човекот морал да забора- чисти раце.
ви. но, исто така имал потреба и да се сѐ до XIX век болеста се јавува повре-
сеќава. Затоа документира. остава тра- мено во помали заедници и со мал број
га за своето постоење. Понекогаш, кога заболени. најчесто кај новороденчиња
не гледаме излез, кога мислиме дека не- и деца. таа немала карактеристики на
волјите кои нас нѐ снашле се единстве- епидемија. во почетокот на ХХ век неш-
ни такви, откако е светот и векот, треба то во начинот на ширење на болеста се
да погледнеме во минатото. а таму ќе се менува. наместо со изолирани жаришта,
најдеме себеси од иднината. Повторно сѐ почесто се јавува во епидемиска фор-
го живееме она што некогаш било. сѐ ма. иако звучи парадоксално, се смета
оди во круг. сите приказни веќе се слу- дека до епидемија доаѓа поради подо-
чиле. ништо не е ново под сонцето. брените хигиенско-санитарни услови
тешки болести го напаѓале и ќе го на- на живот. во минатото, новороденото,
паѓаат човештвото. изолацијата, губито- во услови без проточна вода и тоалет,
кот на слобода, економска немоќ во таа лесно доаѓало во допир со мала количи-
борба, не се ново искуство. не се крај на на на вирусот. така се „самовакцинира-
светот. само ние прв пат ги доживуваме. ло“. Контактот бил недостатен да пре-
а како било некогаш? дизвика болест, но доволен да создаде
да се вратиме во не толку одамнеш- имунитет. ретки биле случаи со потеш-
ната историја; сад во средината на ки форми. Кога во почетокот на XX век
дваесеттиот век. настан? сезонските се подобриле санитарните услови, овој
епидемии на детска парализа, болест природен пат на имунизација исчезнува.
предизвикана од вирусот на полио. Цели генерации израснуваат незаштите-
својот пик го достигнува со големата ни од можен напад на вирусот.
епидемија од 1952 година. индустријализацијата, порастот на
според зачуваните историски пода- градовите, новите форми на социјално
тоци, паниката и стравот од полио биле здружување и промените во културно-

114 мај 2020