Page 33 - Elektronsko izdanie, april 2020

Д
РУБРИкАО
е
Н
С
екОНОмСкИТе пОлИТИкИ

ВО УСлОВИ НА пАНДемИЈА

д досегашните искуства со е различна од стандардните рецесии кои
вирусни епидемии и панде- се од циклична природа или се резултат
мии во светот во изминативе на некој екстерен глобален шок како, на
стотина години може да се пример, шоковите со цените на суровата
о заклучи дека здравствената нафта од 70-тите години од минатиот век.
криза и економската рецесија се меѓусеб- оттаму треба да се разберат економисти-
но поврзани и се обусловени. постои една те, особено тие кои укажуваат на потреба-
суштинска разлика – здравствената криза та од умерено трошење буџетски средства
од пандемијата е привремен шок кој може како одговор на другите типови рецесија,
да трае од неколку месеци (епидемијата со кои сега наеднаш ја менуваат целосно па-
„тешкиот акутен респираторен синдром“ – радигмата на своето гледање на нештата
сарс) во југоисточна азија, до две години и препорачуваат нестандардни мерки за
каков што беше случајот со пандемијата на справување со последиците. вообичаено
шпански грип 1918–1920 година и со ебо- за секоја мерка што се предлага се води
лата (2014–2016 година) во неколку земји сметка таа да не влијае демотивирачки за
од Западна африка. но, економската ре- субјектите да работат. во сегашнава сос-
цесија може да биде остра и долготрајна, тојба пристапот е сосема обратен – треба
особено ако не биде пресретната со брзи, да се поддржат луѓето за да не работат. Трајко Славески
навремени и робусни мерки од страна на исто така мерките за спречување на ши-
универзитетски
надлежните владини институции. рењето на вирусот ѝ штетат на еконо- професор, Економски
најголем дел, околу 80 до 90 % од крат- мијата на краток рок, но се од значителна факултет, универзитет
корочниот негативен удар врз економија- полза на среден рок, кога ќе треба да се „Св. кирил и Методиј“
та, не се должи на загубата на работна доведе функционирањето на економијата
сила поради смртноста предизвикана од во нормала. всушност, ова се мерки што
пандемијата, туку е резултат на мерките треба да се третираат подеднакво со мер-
на „социјално раздалечување“ неопходни ките од арсеналот за заштита на јавното
за контрола на нејзиното ширење. следи здравје.
времената спреченост за работа на лица- не постои методологија за попрецизно
та зафатени од болеста предизвикана од мерење на економските штети, особено не
вирусот. ова е констатирано во една си- на самиот почеток од настапувањето на
мулација на светска банка од 2008 година рецесијата. помага тоа ако методолошки
за ефектите на пандемија слична на таа ги раздвоиме директните и индиректните
со шпанскиот грип (1918–1920), но со јавно ефекти, од една страна, и краткорочните
здравствени и други мерки како одговор и долгорочните ефекти, од друга. едно е
на општеството преземени за борба со јасно – економските последици ќе се чув-
епидемија со вирусот сарс во 2003 година ствуваат значително подолго и во пери-
во југоисточна азија. со оглед на релатив- одот по спласнувањето на пандемијата
но ниската смртност од болеста ковид-19, со болеста ковид-19. понатаму сѐ зависи
како и високата инциденца концентрира- колку ќе трае потребата од „социјално
на кај повозрасното население, треба да се раздалечување“ за забавување и спречу-
очекува дека во најголем дел негативните вање на ширењето на заразата со новиот
економски последици ќе резултираат од корона вирус. сметам дека кон средина-
мерките за „социјално дистанцирање“. та на јуни оваа година ќе се нормализи-
не треба да се трошат зборови и да се ра животот на европскиот континент, на
објаснува дека рецесијата предизвикана балканот и кај нас, со што ќе се создадат
од пандемијата со новиот корона вирус услови за обновување на економската ак-

продолжува на страна 35
април 2020 33