Page 5 - biznis dijagnostika 1

БИЗНИС ДИЈАГНОСТИКА

алтернативни извори на капитал, вклучително при-
ватни фондови, бизнис ангели, а не би ја исклучиле и Преку целосна проценка и стратешко
можноста да се размислува за издавање на корпора- планирање, управителите можат да го
тивна обврзница или пак преку примарна понуда на редуцираат нивото на финансиски ри-
акции на берза. Со тоа бизнис дијагностиката се на- зик, да ја зголемат ефикасноста, да ја
метнува како практичен инструмент за градење фи- подобрат ликвидноста и да се позициони-
нансиска отпорност и треба да се користи како осно- раат за привлекување на алтернативни
ва при носење значајни деловни и стратешки одлуки. извори на капитал

Колку управителите во македонските компании
се доволно свесни за проблемите со кои се соочуваат
во тековното финансиско работење на фирмата?

И. Аврамска Пашовска: Управителите во македон-
ските компании генерално се свесни за тековните
финансиски проблеми, но таа свесност често оста-
нува на ниво на „гасење пожари“ наместо на систе-
матски пристап. Најчесто се концентрираат на крат- (фото: Економија и бизнис)
корочна ликвидност и плаќање на обврски, додека
подлабоките прашања како структура на трошоци, свој максимум во однос на ризикот и на капацитетот
продуктивност или долгорочна финансиска страте- на компаниите, па затоа се неопходни алтернативни
гија − се помалку анализирани. Недостатокот на обу- извори на капитал − приватни фондови, обврзници
ки и ограничената примена на современи дигитални или јавно-приватни партнерства.
алатки дополнително го отежнува процесот. Сепак,
со растечката конкуренција и вклучувањето на меѓу- Какви се другите финансиски опции за компани-
народни инвеститори, кај сè поголем дел од сопстве- ите како нови извори на капитал (можност за споју-
ниците/менаџерите се гледа зголемена подготвеност вање или за преземање од други поголеми компании,
да бараат поддршка преку консултантски услуги, тре- издавање корпоративни обврзници, понуда на акции
нинзи и нови методи за подобро управување. на берза и сл.)?

Дали сегашните услови на домашното банкарско И. Аврамска Пашовска: Компаниите, покрај кла-
кредитирање се поволни за компаниите да размис- сичните банкарски кредити, располагаат со низа ал-
луваат за поголеми инвестициски проекти, а со цел тернативни извори на капитал: привлекување стра-
подобрување на нивната продуктивност и на нивната тешки инвеститор или фонд (приватен капитал/
конкурентност? ризичен капитал [private equity/venture capital]) за
раст и за пазарна експанзија, примарна јавна понуда
И. Аврамска Пашовска: Иако на пазарот постојат на акции за прибирање сопственички капитал и пого-
различни банкарски продукти за финансирање, нај- лема видливост, како и издавање корпоративни об-
големиот дел од малите и од средните претпријатија врзници во услови на стабилен паричен тек и дисци-
немаат реален пристап до кредити за поголеми ин- плина во известувањето. Еве, на пример, за поголеми,
вестиции, за модернизација или за зелена транзи- за зелени инвестиции сè почесто се користат „зеле-
ција. Строгите услови за обезбедување, конзерватив- ни“ и одржливи обврзници. Како мост меѓу долг и
ната политика на одобрување и фокусот на банките сопственички капитал се применуваат мезанин фи-
на сигурноста на наплатата ги ограничуваат мож- нансирање и конвертибилни заеми, а за брзи опера-
ностите за вложувања со повисок ризик какви што се тивни потреби − лизинг и факторинг. Во услови на
иновациите и зелените проекти. Оваа состојба зна- консолидација или на експанзија важна алтернатива
чително го намалува трансформацискиот капацитет се спојувања и преземања (МА [M&A]) со делумна или
на приватниот сектор и го забавува темпото на диги- со целосна продажба на удел за свеж капитал и си-
тален и на зелен развој. Истражувањата покажуваат нергии. Сeпак, изборот на инструмент зависи од цел-
дека токму ограничениот пристап до финансирање е та на компанијата, од ризик-профилот и од подготве-
една од најчестите бариери со кои се соочуваат маке- носта за транспарентно управување.
донските менаџери и сопственици на МСП. Треба да прилогот го подготви:
се има предвид и дека банкарското кредитирање има Митко Јовановски

15 октомври 2025 23