Page 4 - Ljupco_Momcite_od_Chicago

СВЕТ

18 месеци од државниот удар, а економските
перспективи на Чиле сè уште изгледаа страш-
ни. Иако инфлацијата се намали од својот врв
од 1 500 %, таа остана заглавена на годишна
стапка од 400 %. Производството остана бав-
но, невработеноста беше многу висока, а про-
дуктивноста заостануваше.
За време на состанокот, како што пишува
Едвардс во својата книга, Фридман му рекол
на Пиноче дека единствениот начин да се ис-
корени инфлацијата и да се заживее еконо-
мијата е со примена на „шок-третман“: цело-
купно намалување на буџетот од 25 %. Тој го
предупреди генералот дека таквата политика
ќе повлече значителни краткорочни трошоци
Чилеанскиот диктатор Аугусто Пиноче на еден собир во октомври во форма на висока невработеност. Но, тој
1973 година предвиде дека „периодот на тешки преодни
фото: https://www.americasquarterly.org/ тешкотии ќе биде краток – мерен во месеци
– и дека последователното закрепнување ќе
жавни фарми. биде брзо“. За да ги поткрепи своите аргумен-
Според првичниот план, национализира- ти, Фридман ги наведе Западна Германија и
ните индустрии брзо ќе го зголемат производ- Јапонија по Втората светска војна.
ството генерирајќи голем суфицит што ќе по- Посетата на Фридман означи пресвртни-
могне во финансирањето на инвестициите во ца. Дотогаш Пиноче не беше одлучен дали
други сектори, вклучително и домување за си- да ја поддржи визијата на „Момците од Чика-
ромашните. Новонационализираните рудни- го“ за пазарна економија или да го поддржи
ци за бакар ќе обезбедат значителни средства моделот на „државен капитализам“ што го
за финансирање на социјалните програми. застапуваа националистичките офицери. Но,
Земјишната реформа би резултирала со брзо Фридман беше толку жесток и артикулиран,
проширување на производството на храна. па Пиноче ја прифати стратегијата на екс-
Планот изгледаше како утопија и ништо тремно фискално штедење заедно со пазарно
од тоа не се случи. Инвестициите пресушија, ориентирани реформи.
што доведе до огромни нарушувања во про- „Момците од Чикаго“ беа група чилеански
изводството, бидејќи Владата дозволи несе- економисти од 70-тите и 80-тите години на
лективно преземање фабрики од нивните ра- минатиот век, од кои мнозинството се школу-
ботници. Наместо замислениот план, имаше ваа на Одделот за економија на Универзите-
недостиг од снабдување, црни пазари, инфла- тот во Чикаго. Откако ги завршија студиите и
ција надвор од контролата и опаѓање на реал- се вратија во Латинска Америка, тие усвоија
ните плати. позиции како економски советници во многу
Владата одговори на инфлацијата со на- јужноамерикански влади, вклучително и вое-
ложување нови зголемувања на платите, што ната диктатура на Чиле. Додека некои им при-
доведе до уште поголеми загуби и спирала на пишуваат заслуги за трансформирањето на
цените. До средината на 1973 година, годиш- Чиле во економија со најдобри перформанси
ната официјална инфлација ја надмина гра- во Латинска Америка и една од најпогодните
ницата од 1 000 %. за бизнис-јурисдикции во светот, критичари-
те укажуваат на драстично зголемување на
МОМЦИТЕ ОД ЧИКАГО невработеноста што може да се припише на
На 21 март 1975 година, една и пол година политиките за контраинфлација спроведени
по државниот удар, Милтон Фридман, нај- по нивен совет.
познатиот економист во светот во тоа време Нивниот економски гуру, Милтон Фрид-
(ќе ја добие Нобеловата награда за еконо- ман, беше американски економист и статис-
мија следната година), се сретна со Пиноче тичар кој ја доби Нобеловата меморијална
во Сантијаго и разговараа еден час. Поминаа награда за економски науки во 1976 година за

ноември 2023 55