Page 1 - Ljupco_Momcite_od_Chicago

СВЕТ

САМРАКОТ НА „МОМЦИТЕ

ОД ЧИКАГО“

Педесет години од државниот удар во Чиле и подоцнежниот не-
олиберален „шок-третман“ на чилеанската економија спроведен
од Милтон Фридман и од „Момците од Чикаго“ ја трансформираа
земјата. Таа стана просперитетна економија со крвави раце од
првобитниот грев: диктатура која систематски ги прогонува-
ше, ги затвораше, ги мачеше, ги прогонуваше и ги убиваше своите
противници. Неолиберализмот беше во јадрото на овој економски
пресврт, сега сите се откажуваат од него.

ден од настаните за кои има пла- трупи. Внатре околу 60 луѓе, предводени од
нетарно сеќавање по Втората Аљенде, неколку часа се спротивставуваа
светска војна е државниот удар на нападот.
во Чиле пред 50 години. Имаше Бунтот, предводен од армискиот гене-
Емногу државни удари во светот, рал Аугусто Пиноче, го означи почетокот
но ниеден, се чини, не предизвика толкав на 16-годишната воена диктатура. Режимот
Љупчо Поповски глобален одек како соборувањето од вла- се вклучи во систематско кршење на чове-
ста на претседателот Салвадор Аљенде и ковите права и ги подложи Чилеанците на
Авторот е новинар
диктатурата што потоа ја спроведе озлогла- радикален експеримент во пазарната еко-
сениот генерал Аугусто Пиноче. Неговото номија, спроведен од група следбеници на
име оттогаш стана планетарен синоним за Милтон Фридман познати како „Момците
безмилосност. од Чикаго“. Диктатурата конечно завр-
Темата на овој текст е како неколку го- ши во март 1990 година со инаугурацијата
дини по пучот Чиле влезе во голема еко- на демократски избраниот претседател
номска трансформација под раководство Патрисио Ајлвин.
на познатиот економист Милтон Фридман
и неговите ученици од Чикашката школа за АНАТОМИЈА НА ПУЧОТ
економија; и како чилеанската економија Во раните утрински часови на денот на
стана просперитетна со неверојатни жртви пучот, Аљенде дознал од помошникот дека
на обичните граѓани и како тоа „економ- Морнарицата ја презела контролата врз
ско чудо“ сега е во урнатини, како и целата главните пристаништа на Чиле. Плашејќи
економска наука што го спроведуваше овој се од најлошото, претседателот се упатил
проект. кон претседателската палата. Отпрвин тој
Но, пред да видиме како се одвиваше мислел дека Морнарицата дејствува самос-
овој проект, за кој во економската наука се тојно и дека Армијата, предводена од нео-
зборува и денес, треба да ги претставиме дамна назначениот главен командант Пи-
драматичните денови кои му претходеа и ноче, ќе ја брани уставната влада.
кои Аљенде ги плати со својот живот. Претседателот се обидел да стапи во
На 11 септември 1973 година, Армијата контакт со Пиноче. Кога не успеал да го
на Чиле изведе државен удар за да го собо- стори тоа, тој се исплашил дека бунтовни-
ри Аљенде, социјалистички лекар кој беше ците го заробиле главниот командант. Во
избран за претседател во септември 1970 меѓувреме, министерот за одбрана Орлан-
година. Претседателската палата Ла Моне- до Летелиер бил уапсен од пучистите.
да беше бомбардирана од борбени авиони Во 8 часот и 20 минути станало јасно
и нападната од тенкови и од пешадиски дека Пиноче го предал претседателот и

52 ноември 2023