Page 1 - Maja 03 2022
P. 1

ЕКОНОМИЈА

                                                                             Маја Кадиевска Војновиќ




                                                                                  Авторот е поранешен
                                                                                вицегувернер на НБРСМ


            РАСТОТ НА ЈАВНИОТ ДОЛГ – КОЧНИЦА


                     НА ИДНИОТ ЕКОНОМСКИ РАСТ





                           сихолошкиот праг од над 60 % на   ненадејни и брзи, особено што инвеститорите
                           јавен  долг  во  бруто-домашниот   брзо  реагираат  кога  почнуваат  да  се  грижат
                           производ (БДП) веќе втора годи-  дека фискалниот простор се исцрпува. Така,
                           на по ред е поминат во домаша-  големите потреби за рефинансирање на дол-
               Пната економија. Во 2022 година,            гот кој беше кумулиран во овие пандемиски
               согласно проекциите за буџетски дефицит од   години на среден рок ќе бидат скапи, а висо-
               545 милиони евра, ќе има повторно зголему-  кото ниво на јавниот долг заедно со неповол-
               вање на јавниот долг. Според среднорочната   ната  структура  на  Буџетот  ќе  претставуваат
               фискална стратегија, Министерството за фи-  сериозна кочница за идниот раст на македон-
               нансии  предвидува  зголемување  на  јавниот   ската економија. Пристапот до пазарно надво-
               долг во наредните години и намалување под   решно финансирање ќе биде потежок во усло-
               прагот од 60 % од БДП дури во 2025 година.   ви на исцрпен фискален простор и отсуство
               Но, дали ќе се стабилизира на пониско ниво   на кредибилна фискална консолидација.
               е под голем знак на прашање во услови кога
               влегуваме  во  период  на  стагфлација  (низок   Колку се зголеми јавниот долг во Македо-
               раст  и  инфлација),  кога  на  повидок  немаме   нија во двете пандемиски години?
               навремена  фискална  консолидација  и  кога    Јавниот долг во 2020 година се зголеми за
                                                                         1
               буџетските средства во последниве години не   942 милиони евра, а во 2021 година за допол-
               се трошат за капитални проекти кои создава-  нителни 652 милиони евра. Со тоа кумулатив-
               ат нова вредност и кои симулираат иден раст.   ниот раст на јавниот долг во овие две години
                  Што може да ги измести пресметките? Ин-  изнесува 1 милијарда и 594 милиони евра и тој
               флацијата и високиот раст на јавниот долг се   достигна 7 милијарди и 135 милиони евра.
               главни  проблеми  со  кои  се  соочи  светот  во   Во релативни показатели (како % од БДП),
               втората  и  почетокот  на  третата  пандемиска   јавниот долг на крајот на 2021 година изнесу-
               година.  Инфлацијата  ја  намалува  реалната   ва 60,9 % од БДП, што е речиси непроменето
               вредност на долгот со што дејствува во полза   во однос на 2020 година (61 % од БДП). Но, ова
               на  високозадолжените  држави.  Но,  од  друга   се  должи  на  високиот  очекуван  номинален
               страна,  инфлацијата  ги  примора  глобалните   раст на БДП за 2021 година, кој според Минис-
               централни банки да размислуваат (Федерал-   терството за финансии ќе изнесува 10,1 % при
               ните  резерви  најавија)  за  затегање  на  моне-  очекуван реален раст на економијата од 4,1 %
               тарната  политика,  што  ќе  значи  раст  на  ка-  за 2021 година (што тешко ќе се оствари) и БДП
               матните стапки и постепено повлекување на   дефлатор од околу 6 %. Со тоа стабилизација-
               квантитативното олеснување, а со тоа и раст   та на јавниот долг во релативни показатели е
               на  цената  на  долгот  и  позатегнати  финан-  резултат на растот на цените, во најголем дел
               сиски услови на меѓународните финансиски    поради  инфлацијата,  додека  останува  фак-
               пазари. Времето на негативни реални камат-  тот на позајмени нови 652 милиона евра и во
               ни стапки (номинални каматни стапки минус   текот на 2021 година. Воедно јавниот долг ќе
               инфлација)  ќе  бидат  минато.  Зголемувањето   пораснеше и повеќе во 2021 година, односно
               на  каматните  стапки  ќе  иде  постепено,  што   потребите за финансирање беа поголеми, до-
               би оставило простор за консолидација на фи-  колку Меѓународниот монетарен фонд (ММФ)
               скалната политика, но пазарните реакции се   не  ѝ  додели  на  Македонија  161  милион  евра

    30                           март 2022
   1   2   3   4