Бизнис
Триесет години ГС1 Македонија – глобален јазик на бизнисот
Економија и бизнис | печатено издание | 15 декември 2024г.
– Дигитализација на податоците за производите.
– Миграција од 1D во 2D бар кодови до 2027 година.
ГС1 Македонија оваа година ја прославува 30-годишнината од своето постоење. Taa отсекогаш била најдобро скриената „јавна“ тајна – секој е запознаен со нивните производи (бар кодовите на производите и во транспортот и во логистиката, QR-кодовите, размената на електронските документи, следењето во дистрибутивниот синџир и медицината), меѓутоа поради добрата основа на стандардите и беспрекорното работење на овие процеси и производи, луѓето не ги забележуваат GS1-стандардите и како тие го трансформирале нивното секојдневно живеење. Никој не би очекувал дека бар кодот − неколку линии со бели празнини меѓу нив − ќе биде основата за најголемата револуција во трговијата и ќе овозможи воспоставување на глобални стандарди кои се прифатени во сите земји во светот (без никакви исклучоци), на сите континенти од светот. Овозможувањето на ваквите глобални стандарди се основата на која се потпира денешната глобална економија и основа на која компаниите од целиот свет може да комуницираат и да соработуваат зборувајќи заеднички глобален јазик – јазикот на стандардите.
За прв пат бар кодовите се појавија во нашава држава во 1982 година со формирањето на југословенската асоцијација за бар кодови − ЈАНА. По осамостојувањето на нашава држава, во 1994 година, во рамките на Стопанската комора се формираше сектор задолжен за издавањето на бар кодовите EAN МАК, кој станува полноправен член на ЕАН Интернешнл (EAN International). Слично како што во глобални рамки ГС1 Глобалната организација е формирана од светските гиганти во различните индустриски сектори (Coca Cola, Walmart, Procter & Gamble, The J.M. Smucker Co, Johnson and Johnson ), паралелно пред 30 години најголемите македонски компании и организации се иницијатори на идејата за формирање на ГС1 Македонија (Витаминка, Алкалоид, ИЗИИС, Стопанската комора, Македонски телеком...) и успеваат да креираат организација која е бизнис неутрална и која работи со една цел − унапредување на стандардите како предуслов за развој на македонската економија од која ќе имаат бенефити сите компании.
Во 2006 година, следејќи ги меѓународните текови, EAН MAK се преименува во ГС1 Македонија, а во 2009 година се формираше и посебен правен субјект и се одржа Првата седница на Генералното собрание на ГС1 Македонија.
Денес, по 30 години постоење, ГС1 Македонија обединува над 1 300 свои компании членки на едно место (голем дел од мултисекторското македонско производно стопанство, трговците на големо и на. мало, како провајдери на софтверски и на хардверски решенија, здравствени установи) и притоа соработува и со бројни владини институции и регулаторни тела. ГС1 Македонија исто така е отворена и остварува соработка и со разни образовни установи и стопански асоцијации.
ГС1 Македонија секогаш ги следи модерните трендови и соработува со компании кои воведоа револуција не само во секојдневниот живот туку и во концептот на кој се врши бизнисот и се поврзуваат компаниите и луѓето. Фокусот на ГС1 Глобалната организација и на ГС1 Македонија е секогаш иднината, односно која е следната револуционерна сила во индустриските сектори и како можеме со нашите стандарди да придонесеме за нејзино остварување.
Моментално се наоѓаме на работ на четвртата индустриска револуција (парната машина, електричната енергија, компјутерите и последната индустриска револуција која се случува во овој момент е вештачката интелигенција и дигитализацијата).
Ако претходно главниот фокус бил на наоѓање на баланс меѓу капиталот и работната сила (капитал потребен за машините и за работна сила за да можат машините да работат), во денешното дигитално општество промената е во моќта. Моќта повеќе не е на национално ниво, односно во политичките структури во државите, туку во дигиталните компании. Тоа е поради фактот што дигиталните компании се поголеми од повеќето држави и тие самите имаат свои правила и бараат од нивните корисници да се адаптираат на нивните правила.
ГС1 Глобалната организација и ГС1 Македонија го следат овој тренд и пред неколку години настапи целосна промена на стратешките цели на глобалната и на сите национални организации. Доколку претходно примарниот фокус на ГС1 беше да овозможи издавање на пакети на бар кодови, во дигиталниот свет со растечките барања на потрошувачите за повеќе податоци тоа повеќе не е доволно.
Поради тие причини во наредните 5 години беа воспоставени две клучни стратешки цели:
– Дигитализација на податоците за производите.
– Миграција од 1D во 2D бар кодови до 2027 година.
Дигитализацијата на податоците за производите произлегува од забрзаниот развој на електронската трговија, но и од еволуцијата на просечниот потрошувач на интернет кој е заинтересиран за разновидни податоци за производот (нутритивни факти, алергени, состојки итн.). ГС1 организациите беа единствено фокусирани на издавањето на бар кодовите, а доделувањето на бар кодовите беше препуштено на самите компании. Според новите стратешки цели на ГС1 организацијата потребно е ГС1 да стане главниот центар на овие дигитални податоци бидејќи во времето на брз проток на информации, либерален и моментален пристап до податоците за неколку секунди, вистинската моќ лежи во сопственикот на податоците. Поради нашата улога на бизнис неутрална и непрофитна организација и изградената мрежа на соработка меѓу компаниите (производителите, дистрибутерите, трговците), каде што ГС1 е позициониран во центарот на комуникацијата и секако постоењето на преку 110 национални организации насекаде во светот, како организација имаме одлични предиспозиции за реализирање на оваа цел и постанување на единствен доверлив, сигурен и точен извор на информации за производите.
Во склоп на оваа цел, во изминатиов период беа развиени каталози, односно регистри на податоци насекаде во светот. Во нашава земја беше имплементиран ГС1-каталогот преку кој им се овозможи на компаниите да внесуваат податоци за нивните производи и истите тие податоци да бидат јавно достапни за крајните потрошувачи. Во таа насока беше развиен и посебен модул за активација на бар кодовите myGS1 преку кој се овозможи регистрирање на бар кодовите со внес на името на брендот и на името на производот. Двата проекти функционираа непречено во изминативе 5 години и тие се основата врз која ќе продолжиме да ја развиваме стратегијата за реализирање на проектот за дигитализација на податоците.
Од голем бенефит ќе бидат и новите регулативи кои се планирани да бидат донесени во ЕУ, кои се однесуваат на задолжителни дигитални податоци за производите од индустријата за производство на батерии, од текстилната индустрија и од производството на алкохолни пијалаци. Планираната регулатива за воспоставување на дигитален пасош на производот е изгласана во 2023 година. Основата на дигиталниот пасош е децентрализираниот податочен менаџмент, постојаната идентификација и генеричноста на решението. Имлементацијата е со употреба на QR-код кој веќе го користат бизнисите за други намени и на тој начин полесно би се прилагодиле. Со скенирање на QR-кодот ќе се овозможи пристап до податоците од Лиценца (License), ГТИН (GTIN) и ГЛН (GLN)-регистрите кои се во сопственост на ГС1 Глобалната организација и содржат основни податоци за производот, историјат за производот, сертификати, информации за рециклирање... На наше големо задоволство можеме да изјавиме дека нашите винарии беа пионери во користењето на дигиталниот пасош и за прв пат во 2024 година започнаа со поставување на QR-кодовите на нивните етикети.
Во престојниот период веќе се завршени дел од фазите за синхронизација на податоците од нашите национални регистри во глобалните регистри и на тој начин се исполнети барањата на регулативите со кои ќе се соочат нашите компании при извозот на производите. Првата фаза за поврзувањето на нашиот систем на активирање на бар кодовите со глобалните системи е комплетирана и македонските производи се веќе дел од над 400 милиони производи кои се дел од глобалните регистри. Овој проект за македонските компании е од непроценлива важност бидејќи преку овој систем се вршат проверките во поголемиот број западноевропски земји пред воопшто да може да се изврши увоз на нашите производи.
Втората стратешка цел е замената на еднодимензионалните со дводимензионални бар кодови на производите до 2027 година
Оваа стратешка цел е исто така во насока на поголема сигурност и безбедност на крајните потрошувачи преку овозможување на поголем број на податоци да бидат дел од 2D-бар кодот за разлика од еднодимензионалниот бар код.
Моментално на местата на продажба се користат еднодимензионални бар кодови кои во себе содржат идентификациски клуч за производот без какви било информации за конкретниот производ.
Во дводимензионалните бар кодови може да се вклучат секаков тип логистички информации за производот: датум на употреба, број на парчиња, batch/lot , сериски број и други специфични податоци. Поради тоа, ваквите бар кодови се сметат дека се иднината бидејќи можат да овозможат експресна проверка на каса за датумот на употреба или на серискиот број и да спречат производот да биде купен доколку тоа е потребно, односно целосна автоматизација на сите процеси поврзани со приемот и со испораката на производот.
Иако е зададена 2027 како година кога се очекува ваквиот процес да заврши, самата миграција ќе трае неколку години и со различно темпо во различни делови од светот. Најголем број од бар код читачите имаат можност да читаат и дводимензионални бар кодови, но е потребно софтверско надградување и поради тоа процесот ќе трае долг период. Еднодимензионалните бар кодови нема да се елиминираат целосно од производствениот процес, но се смета дека кога ќе бидат видени бенефитите од користењето на дводимензионалните бар кодови дека самите потрошувачи и компании ќе бидат заинтересирани за ваквата миграција.
Дводимензионалните кодови (GS1 DataMatrix, GS1 Databar, GS1 QR-код) се користат при транспорт и логистика веќе долг период и го олеснуваат процесот преку автоматизирање на клучни делови при прием и испорака на трговски производи и следната фаза е поместување на ваквиот опсег од повисоките нивоа од хиерархијата на пакувањето (палети и кутии) на најниското ниво (поединечен производ).
Светот се менува со забрзано темпо и константно имаме развој на нови технологии и нови начини на комуникација меѓу бизнисите и нови платформи за продажба на производите. Поради тие причини е важно да се воспостават глобално прифатени стандарди со цел да нема недоследности и човечки грешки и процесите да се автоматизираат од највисоко до најниско ниво.
ГС1 Македонија, како и во претходните 30 години, така и денес и во иднина секогаш ќе се обиде да ги доближи новите информации и процеси до компаниите во интерес на развој на бизнисот во нашава држава. Доколку нашите компании имаат раст и развој, и ние како асоцијација составена од тие компании ќе имаме раст и развој.
Стопанска комора на С.Македонија