Lifestyle

ЧУДОЗЕМЈИЦА − ПАТОТ НА ХЕРОЈОТ (извадок) - расказ за едно духовно патување-

Економија и бизнис | печатено издание | ноември 2022г.

• Сподели:

„The past is but the beginning of a beginning, and all that is and has been is but the twilight of the dawn.“ H. G. Wells

„Минатото е почеток на почетокот и сѐ што е и што било само е самрак на зората.“ Х. Џ. Велс

Минувам безволно преку мостот на реката. Авантурата во која се впуштив станува сѐ почудна и мене веќе не ми се оди понатаму.
Каде всушност сум се упатила? Со каква цел? Ме обзема тага слична на носталгија − како на прагот на возбудлива младост, а сепак со жал за детството кое завршува.
Стојам нерешително. Изморена сум. Пред мене е неизвесност, зад мене пат без враќање.
Чекорејќи така стасав до висока ограда од цигли, која се протегаше покрај еден тесен, земјен пат, лево и десно, во недоглед. Застанав да одморам. Седнав на еден камен. Наоколу цветаа преубави високостеблести билки со необични бои. Се загледав во нив и полека ме разгали нивната убавина. Се почувствував малку поведро. Дури и се насмевнав.
Колку е само убаво овде. Какво е ова прекрасно место? Кое е ова прекрасно цвеќе?
„Е зелен е, зе-лен, и точка!“
Лут извик дојде од другата страна на оградата.
„Ама до бога, како па сега волкот да ти бил зелен?“, некој друг глас прашува нестрпливо.
„Што ако кога е зелен“, повторува лутиот глас навредено.
„Ма каде си видел волк, па уште зелен?“, соговорникот повторува губејќи трпение, а во гласот му се чувствува неверица.
Станувам од каменот и одам по должина на оградата во правец на извиците. Во едно мало вдлабнување на ѕидот се појави ниска, дрвена врата која не ја забележав претходно.
Баш кога се подготвував да го допрам увото на вратата, да разберам што се случува, старата ’рѓосана рачка со чкрипење се спушти надолу, вратата нагло се отвори, а низ неа со брзи чекори и луто мавтајќи со рацете, како да се расправа самиот со себе, истрча еден постар човек облечен во везена кошула од грубо платно и панталони од чоја.
„Магаре едно, магарешко!“, извикна налутено и ме измина без да ме забележи.
„Тој мене, неговиот дедо, ќе ме учи. Ах, никој, никој не ги почитува чесните старци и крстените луѓе. Светот е со глава на земја, а со нозе на небо превртен, бога ми, баш па и е.“
Така зборувајќи, тој пролета покрај мене кревајќи облак прав и луто продолжи да оди преку ливадата мрморејќи си нешто на носот.
„Дедо, ама дедо! Ме слушаш ли ти тврдоглав старецу?“
На вратата сега се појави уште еден човек со тркалезно лице, румени образи и светла, речиси бела коса која му паѓаше преку челото. Не беше повеќе млад, ниту крупен или висок, но оддаваше впечаток на пријатен и добродушен домаќин. Изненаден ме погледна прашално и ја подаде главата низ вратата, ѕирна лево, па потем десно, да види дали некаде има трага од наперченото старче, па најпосле воздивна.
„Ах, ве молам простете ми“, изговори кротко. „Не очекував други гости.“
Се помести настрана и со рака ме покани да влезам.
„Никој и не ме посетува веќе, освен дедо ми.“
Потоа, како на шега, додаде:
„А тој е еден старец со навистина тврда глава. Ќе се врати кога ќе му се олади“, додаде возбудено, присетувајќи се на препирката од пред малку и одмавна со раката. „Секогаш се враќа.“
Се обѕрнав наоколу да видам дали старецот решил да се појави, но него го немаше.
„Ах, што да речам, што да речам“, се чини човекот со румените образи решил повеќе да не се грижи за случката со дедото.
„Повелете во мојата изгубена, па пронајдена слезова градина.“
Мојот домаќин ме внесе низ вратата, зад ѕидот од тули. Се најдовме во една сеновита и убава градина исполнета со мирисни цветови од разнобоен слез. Под едно дрво имаше масичка со две столчиња. На масата се наоѓаа неколку тетратки и моливи.
„Седнете, седнете, мора да сте изморени. Не сакам да помислите дека не сум добар домаќин.“
Ми направи место да седнам.
„Особено бидејќи никој веќе не доаѓа на ова место, како никој да не го бара. Освен мене, се разбира. И сега, можеби, и освен вас.“
Седнав на ниското столче и се загледав во градината. Мојот домаќин седна до мене. Некое време двајцата молчевме.
„Јас не знам дали тој навистина ме посетува“, проговори човекот по подолга пауза. „Или е сѐ тоа само плод на мојата фантазија.“
Се помисли малку, па колебливо продолжи:
„Често така, кога ќе отчукaaт глувите ноќни часови, мачни и осамени, и на душата ќе ѝ дојде тешко, а силата опаѓа и човек стои сам пред стравотии разни − често тогаш се сеќавам на изгубените денови на детството“, тажно воздивна.
Нешто ме стегна во грлото. Некаква грутка. Се трудев мојот домаќин да не насети како се чувствувам. Тој веќе вложува и преголем напор да зборува и да изгледа ведро. Темни облаци се насобираат на небото. Од нигде никаде нѐ обзема непријатно студенило.
„Се множат по светот црни коњи и црни коњаници“, продолжи тој да зборува со отсутен поглед вперен во една точка на масата.
„Се множат ноќни и денски вампири. А јас седам и раскажувам. Раскажувам за една градина со боја на слез и за добрите старци и занесените момчиња. Јас пишувам нуркајќи се во чадот на војната да најдам груби војници, со срце меко како гулаб.“ (Писмо до Зијо Диздаревиќ; „Градина со слезова боја − Увод“, Бранко Ќопиќ)
Воздивна, издишувајќи ја сета тага на овој свет. Очите ме печат од солзи кои сакам да ги сокријам. Тој ја врти главата кон мене и ми се обраќа со потполна доверба.
„Пред да ме одведат“, вели, „брзам да ја раскажам златната бајка за луѓето. Нејзиното семе ми е посеано во срцето уште во детството и тоа без престан никнува, цвета и се обновува.“
Ја затвора тетратката. Тешко и бавно се крева од столот и застанува пред мене. Ми ја става раката на рамо и се ведне надолу:
„Знам, навистина сфатив уште кога те здогледав“, ми прошепоти во увото. „И ти ја бараш истата слезова градина. Мора да ја најдеш. Во неа цвета истото семе како и во мојата. Чувај го.“
Гласот му трепери и го издава:
„Еден ден ќе дојдат други. И тие ќе пишуваат. Ќе ја раскажуваат истата бајка за добрите луѓе и темните сеништа кои ги гонат. За луѓе со меко срце и тврда судбина. Срцето понекогаш не може да издржи. Сеништата понекогаш ќе нè стасаат. Битките, последните битки, оние без испукан куршум, се најтешки. Но, семето, семето засекогаш ќе остане. Ќе цвета во некои нови градини, одново и одново.“
Тој шепоти сѐ потивко и потивко:
„Вети ми дека црните коњаници нема да те стасаат. Никогаш.“
Облаците на небото изгледаат злокобно. Се чини дека среде сончев ден стапнала ноќта.
Ја земам неговата рака и цврсто ја стегам. Не можам да изустам ниту збор. Чувствувам, ми става нешто во дланката. Сакам да го задржам, но тој се оттргна, полека се оддалечи и исчезна во дното на градината. Облаците на небото го следат. Темнината не го напушта.
Ја отворам дланката. Во неа има еден слезов цвет со темновиолетова боја. И неколку зрна семе.